دانلود پروژه ها و تحقیق های دانشجویی

 

 دانلود پروژه مقاله مدیریت صنعتی و جایگاه آن در word دارای 13 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله مدیریت صنعتی و جایگاه آن در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پروژه مقاله مدیریت صنعتی و جایگاه آن در word

مدیریت صنعتی و جایگاه آن  
پیش گفتار  
مدیریت صنعتی در کشور :  
1-ارضای حس قدرت طلبی برخی از شاغلین :  
2-شناخته نبودن جایگاه مدیریت بعنوان یک تخصص :  
مدیریت صنعتی یا مهندسی صنایع :  
قابلیتهای مدیریت صنعتی :  
منابع :  
پانوشتها:  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پروژه مقاله مدیریت صنعتی و جایگاه آن در word

1-                علی حاج شیر محمدی – مدیریت و کنترل پروژه – جهاد دانشگاهی اصفهان 1371- پیشگفتار

2-                منبع اخیر

3-                عبدالعظیم هوشیار- مدیریت صنعتی (برنامه ریزی وکنترل تولید ) دانشگاه شیراز 1369- ص

4-                سید حسین ابطحی , آرمن- مهروژان مهندسی و روشها- چاپ دهم – 1374- نشر قومس – ص 16و

5-                منبع اخیر ص

6-                منبع اخیر ص

7-                منبع اخیر ص

8-                محمدرضا مهرگان – ( مدیریت صنعتی ) مجله دانش مدیریت دانشکده علوم اداری دانشگاه تهران شماره 4 ص

مدیریت صنعتی و جایگاه آن

بنطر میرسد که با واردشدن به عرصه صنعت , ساز و کارهای مدیریتی متناسب با آن تغییر نکرده است و کماکان با مدیریت گسسته روبرو بوده ایم و مدیریت بعنوان یک تخصص , یک حرفه و یک ارزش تلقی نمیشود و چندان تعریف شده هم نیست بالاخص مدیریت صنعتی که جابگاه خاصی ندارد . بنابراین بر آن شدیم که در این مقاله ضمن بررسی اجمالی نحوه انتصاب مدیران در کشور , توانمندیها و شایستگیهای مدیران صنعتی را برشمرده و جایگاه واقعی آنرا هم نشان دهم . یقینا این نوشتار عاری از اشتباه نیست لذا ارائه هر گونه پیشنهاد و انتقادی موجب امتنان است

پیش گفتار

اگر دانش آموختگان رشته مدیریت صنعتی را یک کالای فکر ی  ,علمی و تخصصی در نظر بگیریم , جهت ارائه و جذب مطلوب آنها به بازار کار , با چهار اصل اساسی بازاریابی , بی ارتباط نیست

1-    شناختن : یعنی نیاز بازار کار را بشناسیم این امر توسط مسئولین ذیربط مبنی بر تشخیص به نیاز چنین رشته ای , آن را تصویب و تدوین نموده اند

2-     ساختن : باید کالایمان راطبق نیازها , فرهنگها و ارزشها بسازیم که این مورد هم حمایت مسئولین مافوق رامی طللبد و هم اراده و خواست اساتید و ( بالاخص ) دانشجو را , تا این کالا با کیفیت مناسب ساخته شده و مجهز به توانمندیهای مورد انتظار از این رشته گردد

3-     شناساندن : باید کوشش نمائیم تا کالای تولیدی را به بازار کار ( همراه با قابلیت هایشان ) معرفی نماییم

4-    رضایت : کالای مورد مصرف باید رضایت مصرف کننده را فراهم آورد . یعنی آنهایی که جذب بازار کار میشوند باید تمام قوا توانشان را ارائه دهند تا با ایجاد رضایت در موسسات , زمینه ای مناسب برای جذب آیندگان و همنوعان خود ایجاد کنند

لذا با این نظر تا بحال مدیریت صنعتی به دلایل متعدد , جایگاهش را در صنعت کشور نیافته و مورد بی مهری زیادی قرار گرفته است , مصمم به لزوم ارائه چنین مقاله ای جهت معرفی آن شده ام . باشد که تا همگان با هم شویم و با دانستن حق , وظیفه و شایستگی , ایران اسلامی را شکوفا سازیم

مدیریت صنعتی در کشور

بنظر میرسد به این نتیجه رسیده ایم که ضمن درنظر داشتن تحقق عدالت اجتماعی در چهار چوب نظام جمهوری اسلامی ایران , صنعتی شدن کشور را در اولویت قرار دهیم . صنعتی که میتواند در خدمت انسان و خواسته های منطقی او قرار گیرد . اگر چه در صنعت تجربه زیادی نداشته ایم و هم اکنون هم اگر بخواهیم به صنعتی شدن پیش رویم باید همگان دست به دست هم داده و همکاریهای لازم در تمامی جوانب را داشته و    بیش از پیش به مدیران جوان مجهز به مدیریت علمی روز و پرورش یافته ای روی آوریم . مدیرانی که ضمن داشتن تعهد عملی کافی , مسلح به علم نوین مدیریت درصنعت باشند تا شاهد شکوفایی هر چه بیشتر توسعه صنعتی کشور باشیم

غالبا براساس دید تخصص گرایی , سبک انتخاب یا انتصاب مدیران ( بالاخص در صنعت ) اعم از مدیران عالی , میانی و عملیاتی چنین بوده و هست که تکنوکراتها و متخصصین رشته های خاص جهت مدیریت امور گمارده شده اند , که بدلیل بی اطلاعی یا کم اطلاعی آنها از مواردی نظیر : تجزیه و تحلیل مسائل مالی – تجزیه و تحلیل سیستمی – تجزیه وتحلیل مسائل رفتاری کارکنان و 000 موجب بروز مشکلاتی درعملکرد موسسات تولیدی شده است .با توجه به اینکه میدانیم هر موسسه تولیدی یک سیستم است و این سیستم دارای دو نوع عنصر اصلی و اساسی است , انسان و ماشین . رفتار انسان بخاطر پیچیدگی خاص خود قابل پیش بینی نیست و پیچیده ترین سیستمها ,سیستم اجتماعی که متشکل از انسانهاست . انسانیکه دارای تفکر – ایمان – اعتقاد و صاحب خرد است

ولی رفتار ماشین از قبل تعین شده و قابل پیش بینی است , اگر چه فرمان و کنترل سیستم ماشینی هم در دست انسان است . بنابراین نقش و اهمیت نیروی انسانی در موسسات تولیدی وخدماتی کاملا مشهود است . لذا با توجه به دو پارامتر فوق , اداره امور سازمانها باید با افرادی که توانایی در بکارگیری بهینه سیستم های ماشینی و انسانی دارند و سپرده شود

البته پرواضح است که بهبود , کنترل و نظارت سیستمها ی ماشینی ( برحسب مورد ) برعهده متخصصین انواع رشته های فنی است که مهندس نامیده میشوند ( گرچه همین متخصص مسئول ماشین تحت سرپرستی مدیریت عالی سازمان قرار دارد ) و این به منزله آن نیست که ما مدیریت عالی یک سازمان صنعتی رابه یک مهندس بسپاریم و یا حتی در تعیین سرپرستی و مدیریت یک پروژه مهندسان را مقدم بشماریم . ولی در کشور ما عملا بدین صورت نیست و با اظهارو اذعان صاحب نظران و مولفان مبنی بر صحت این امر و ضرورت به کارگیری مدیریت صنعتی و تکنیکهای آن در صنعت خود گواه بر این مدعا است

( در کشور ما اغلب سرپرستان و دست اندکاران طرحها , از بین مهندسین و فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی سنتی انتخاب میشوند . )

( و در این موقعیت است که احتیاج به آگاهی از شیوه های علمی و مدیریت صنعتی و برنامه ریزی و کنترل را در کنار مطالب و آگاهی های خاص رشته های تحصیلی خود احساس نمایند . )

(آشنایی با تکنیکهای مدیریت صنعتی و به هر مهندس مسئول در یک گروه تولیدی , روشهایی را می آموزد که با بهره گیری از آن روشها , او میتواند به نحو شایسته تری انجام وظیفه نماید . بهبود کار در کارخانه , توسعه و تکمیل محیط کار جهت تولید بیشتر , ایجاد کاهش در هزینه های جاری از طریق یافتن روشهای بهتر تولید , افزایش مرغوبیت محصول از طریق کنترل همیشگی تولید , افزایش سطح تولید , توسعه امکانات ایمنی کار و 000 همه و همه با استفاده از تکنیکهای مدیریت صنعتی مقدور میباشد . )

(با این وجود چرا پستهای مدیریت به آسانی در اشغال سایر تخصصها قرار میگیرد ولی عکس آن صادق نیست ؟ جهت پاسخ به این سوال شاید به دلایل زیادی وجود داشته باشد که اینک به دو مورد مهم اشاره میکنیم : )

1-ارضای حس قدرت طلبی برخی از شاغلین

 

 

 دانلود پروژه مقاله مدیریت بحران در بنادر در word دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله مدیریت بحران در بنادر در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پروژه مقاله مدیریت بحران در بنادر در word

پیش بینی سوانح وبحران ها در بنادر  
سوانح وبلایای جهان وایران  
سوانح وبلایای سال 2005  
2-1 سوانح وبلایای سال 2006 میلادی  
3-1 پیش بینی خطرات جهانی 2007  
خطرات اقتصادی  
4-1- سوانح وبلایای بزرگ در ایران  
2-سیر مدیریت بحران در ایران  
3-مدیریت بحران در بنادر  
2-3- وظایف مدیریت بحران در بنادر  
4-3- مدل فرآیندی بحران  
نتیجه گیری:  
حوادث ترافیکی  
پیشنهادات:  
جمع بندی پایانی  
منابع :  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پروژه مقاله مدیریت بحران در بنادر در word

1- بررسی ،‌تجزیه وتحلیل آمار حوادث ناشی از کار درسال 83و84 دربنادر تابعه  سازمان بنادر وکشتیرانی – ارسلان شیرزادی ،‌مرجان مولائی (اداره ایمنی وبهداشت سازمان بنادر وکشتیرانی )

2- اداره استراتژی بین المللی کاهش بحرانها وسوانح سازمان ملل

3- مجمع جهانی اقتصاد –گزارش خطرات جهانی

پیش بینی سوانح وبحران ها در بنادر

باتوجه به توسعه مناطق ویژه اقتصادی در وزارت نفت وبرخورداری این مناطق از بنادر واسکله های اختصاصی همانند بندر پتروشیمی پارس درمنطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و اسکله های منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی درماهشهر وهمچنین وجود اسکله ها وبنادر سایر شرکتهای تابعه وزارت نفت درکشور ،‌لزوم توجه واهتمام به موضوع مدیریت بحران دراین بنادر وپیش بینی سوانح وبحرانها به منظور آمادگی پیشگیری ومقابله با این سوانح  از جمله نکاتی است که این نوشتار تلاش می نماید بدان دست یابد

اماقبل از ورود به موضوع اصلی ،‌نگاهی گذرا به سوانح وبحران های جهانی وهمچنین سوانح بزرگ کشور کمک خواهدکرد تا سازمانها ومسئولین درگیربا مقوله بحران، در برنامه ریزیهای خود تأمل بیشتری مبذول نمایند

سوانح وبلایای جهان وایران

سوانح وبلایای سال

براساس گزارش منتشره از سوی ادراه استراتژی بین الملل کاهش بحرانها سازمان ملل آمار رسمی سوانح بزرگ جهان درسال 2005 میلادی به شرح ذیل بوده است

-                    جمع کل سوانح وبلایای طبیعی بزرگ 360  با ‌18% افزایش نسبت به سال

-                    افرادیکه درسال 2005 از این بلایا تأثیر پذیرفته اند 157 میلیون نفر، 7 میلیون نفر بیش از 2004 که البته علیرغم این افزایش ،‌تعداد افرادی که جان خود را از دست داده اند به نسبت سال 2004 کمی کاهش داشته است وبیشترین تلفات این سال مربوط به سونامی در آسیا و زلزله کشمیردر پاکستان بوده است

-                    خسارات مالی سوانح وبلایای سال 2005 حدود 159 میلیارد دلار بوده است که 125 میلیارد دلار آن مربوط به طوفان کاترینا بوده است

-                    هزینه ناشی از سوانح وبلایای طبیعی درسال2005 حدود 71% نسبت به سال 2004 که حدود 93 میلیارد دلار گزارش شده ،‌افزایش داشته است

2-1 سوانح وبلایای سال 2006 میلادی

براساس گزارش منتشره از سوی سازمان ملل ،‌سال 2006 کم هزینه ترین وهمچنین کمترین تلفات انسانی را درمقایسه با دو دهه گذشته داشته است وهزینه سوانح وبلایای طبیعی دراین سال ،‌به کمترین مقدار طی دو دهه گذشته یعنی به حدود 25 میلیارد دلار رسید

-                    بیشترین تلفات انسانی درسال 2006 مربوط به زلزله دراندونزی بوده است که بیش از 5778 کشته بر جای گذاشت

-                    سیل همچنان مهمترین عامل بحرانهای بزرگ دراین سال بوده است ومقدار سیل دراین سال حدود 40% افزایش داشته است

  – چین با 35 بحران بزرگ وآمریکا ، ‌اندونزی و فیلیپین به ترتیب 26،20 ،20 در دسته بندی سال 2006 قرار گرفته اند

3-1 پیش بینی خطرات جهانی

مجمع جهانی اقتصاد در گزارش ًپیش بینی خطرات جهانی 2007 ً به ارزیابی 23 خطر اساسی که دولتها وشرکتهای بزرگ در سطح جهانی با آن روبرو می باشند پرداخته وآنها را به شرح ذیل دسته بندی کرده است

خطرات اقتصادی

شوکهای قیمت نفت که منجر به اختلالات درعرضه انرژی خواهد شد

کسری موازنه تجاری آمریکا

بحرانهای مالی ناشی از جابجائی وانتقالات جمعیتی

رکود اقتصاد چین

شکسته شدن قیمت دارایی ها ومقروض شدن بیش از اندازه دولتهاوشرکتها

خطرات محیطی

طوفانهای ساحلی

زلزله

سیل

تغییرات آب وهوائی

کاهش  عرضه آب شیرین

خطرات ژئو پولیتکی

تروریسم بین المللی

تکثیر سلاحهای کشتار جمعی

جنگ بین دولتها وجنگهای داخلی

سقوط دولتها

فساد وتبهکاری بین المللی

هزینه های جهانی سازی

بی ثباتی در خاورمیانه

خطرات اجتماعی

اپیدمی ها

امراض مسری در دنیای درحال توسعه

امراض دایمی درکشورهای توسعه یافته

نظامهای مسئولیت مدنی

تکنولوژیک

نقص و خرابی زیر ساختهای مدنی  اطلاعاتی

خطرات درحال ظهور ناشی از نانو تکنولوژی

4-1- سوانح وبلایای بزرگ در ایران

براساس آمار بانک بین المللی اطلاعات سوانح درسال 2005 بیش از 23 سانحه بزرگ درکشور ما رخ داده است

همانطوریکه از آمارها مشاهده میگردد 9 سانحه طبیعی و 14 سانحه غیر طبیعی درکشور رخ داده است که سوانح حمل ونقل با 10 فقره بیشترین فراوانی سوانح بزرگ درایران را به خود اختصاص داده است

براساس همین گزارش تلفات انسانی سوانح درسال 2005 ایران به شرح ذیل بوده است

براساس همین آمار،‌حدود 130 هزار نفرنیز دراین سال مجروح و یا تحت تأثیر قرارگرفته اند که بیشترین آنها مربوط به سیل وزلزله بوده است ، متأسفانه ایران دراین سال نیز همچنان در ردیف پرسانحه ترین کشورهای جهان از نظر سوانح طبیعی وغیر طبیعی قرار داشته است

2-سیر مدیریت بحران در ایران

در جدول‌ذیل ما سیر تصویب قوانین مدیریت بحران درکشور را از سال 1348 تاکنون را آورده ایم تا به پیشینه بیش از 4 دهه آن توجه بیشتری نمائیم اما قبل از آن به تعریف  بحران درکشور اشاره می شود

درطرح جامع امداد ونجات کشور مصوب هیأت وزیران ، بحران اینگونه تعریف شده است حوادثی که در اثر رخدادها وعملکردهای طبیعی وانسانی به طور ناگهانی به وجود می آیدوسختی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند وبرطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری ،‌فوری وفوق العاده دارد

همانطوریکه ملاحظه می شود قبل از انقلاب اسلامی تنها قانون مصوب مربوط به پیشگیری ومبارزه با خطرات سیل بوده است درحالیکه از انقلاب اسلامی وبروز بحران جنگ تحمیلی دشمن بعثی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و وقوع بلایای طبیعی از قبیل سیل ،‌زلزله ، و ; حداقل 10 قانون وتصویب نامه ومجوز قانونی برای مقابله باسوانح وبلایای طبیعی وغیر طبیعی تدوین وبه تصویب رسیده است

3-مدیریت بحران در بنادر

 

 

 دانلود پروژه پایان نامه اتحاد و اختلاف افق ها در ثبوت رؤیت هلال در word دارای 98 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه پایان نامه اتحاد و اختلاف افق ها در ثبوت رؤیت هلال در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پروژه پایان نامه اتحاد و اختلاف افق ها در ثبوت رؤیت هلال در word

اتحاد و اختلاف افقها در ثبوت رؤیت هلال  
معیار در اختلاف افق چیست؟  
پیشینه بحث  
نظریه مشهور  
نظر فقهاى عامه  
خلاصه دیدگاهها  
معیار در نزدیکى و دورى شهرها  
اختلاف در طلوع و غروب خورشید  
امکان رؤیت, با نبود مانع  
اختلاف اقالیم و تفاوت مناظر  
منزله و مرحله  
دلایل قائلان به عدم تعمیم  
1 ظاهر آیه شریفه:  
2 روایات:  
الف . روایات رؤیت هلال.  
ب . روایات شهادت به رؤیت  
3 قیاس رؤیت هلال به طلوع و غروب خورشید.  
4 عقل.  
5 سیره مسلمانان:  
6 اجماع  
7 شهرت:  
8 روایت کُرَیب:  
نتیجه دلایل قائلان به عدم تعمیم  
ادله قائلان به تعمیم ثبوت هلال  
وضعیت تکوینى ماه  
اختلاف حرکت ماه با خورشید  
وحدت خسوف (ماه گرفتگى)  
1 از ظاهر کتاب  
2 اطلاق روایات  
3 روایات خاصّه.  
4 رؤیت طریق است نه موضوع  
مؤیدات نظریه تعمیم  
1 وحدت لیله القدر  
2 وحدت عید فطر و قربان  
3 دعاى سمات  
4 سیره پیامبر (ص)  
5 علم  
6 مذاق شرع  
7 عدم معیار براى دورى ونزدیکى  
8 حرمت روزه در روز عید فطر و قربان  
9 پیامدها  
نتیجه:  
منابع  

اتحاد و اختلاف افقها در ثبوت رؤیت هلال

سیر طبیعى ماه و پیدایش شکلهاى گوناگون در جرم آن, سبب تقسیم زمان به برهه هاى کوچک و بزرگ مى گردد: ماه و سال. ماه, در حقیقت تقویمى است در صفحه طبیعت. خطوط برجسته این تقویم طبیعى, چنان خوانا و گویاست که هر کسى مى تواند آن را بنگرد و اعمال و افعال خویش را مطابق آن تنظیم نماید

(و قدرّه منازل لتعلموا عدد السنین والحساب …1)

بسیارى از تکالیف فردى و اجتماعى, چه واجب و چه مستحب, بستگى به رؤیت هلال ماه و ثبوت آغاز و پایان آن دارد: روزه ماه مبارک رمضان, عید فطر, وقوف به عرفات در روز نهم ذى حجه, وقوف در مشعر, در شب دهم ذى حجه, بیتوته در سرزمین منى2, در شبهاى یازدهم و دوازدهم ذى حجه, اعمال روز عید قربان و …

(قل هى مواقیت للناس والحج …3)

علاوه بر این, ماههاى قمرى, نقش بنیادى در تنظیم و تعیین امورى چون: مدت4 حمل, مدت شیردهى کودکان5, زمان یائسگى6 , عده زنان در طلاق7 و وفات8, اجراى حدود الهى9, آغاز بلوغ شرعى, زمان تعلق زکات10 و …11 دارند

همین نقش کار ساز و اساسى ماه در امور معاش و معاد12 و دین و دنیاى مردم, سبب گردیده مسأله رؤیت هلال, در حوزه تفکر اسلامى جایگاه ویژه اى بیابد. فقها, مسائل و فروعى را بر آن مترتب ساخته اند, راههایى را فرا روى مردم قرار داده اند و در کتابهاى صوم و حج و یا در رساله هاى مستقل, به کند و کاو در این باره پرداخته اند

بسیارى از اعمال و سنت هاى اسلامى, از جمله فریضه عظیم حج و روزه ماه رمضان, افزون بر جنبه عبادى, جنبه هاى سیاسى و اجتماعى نیز دارند. امت اسلامى, با برگزارى این عبادات, شکوه و اقتدار اسلام و نیز وحدت و همدلى و همگامى میلیونها انسان مسلمان خاضع در برابر اراده خداوند را به نمایش مى گذارند

ملیتهاى مختلف, با ویژگیهاى فرهنگى و قومى و نژادى و زبانى گونه گون, در زمان و مکان واحدى گرد مى آیند و عظمت و شکوه اسلام را به بهترین و زیباترین وجه مى نمایانند. ولى متأسفانه, گه گاهى, به خاطر ناهماهنگى در ثبوت رؤیت هلال, بر این مراسم ارزشمند و والا, خدشه وارد مى آید و آثار و پیامدهاى نامطلوبى در بین ملل اسلامى, به بار مى آورد و نوعى سر در گمى و بلاتکلیفى براى مسلمانان, به وجود مى آورد. مثلاً, در سال 1358 هـ . ق/1939 م. عید قربان در مصر, دوشنبه, در حجاز سه شنبه و در بمبئى, چهارشنبه (با فاصله سه روز اختلاف) برگزار شد

در سال 1391 هـ . ق/1971 م. یکى از مراجع بزرگ تقلید, روز جمعه را عید اعلام کرد و در همان سال, از سوى مراجع دیگر, روز شنبه, عید فطر اعلام شد13

همین گوناگونى رؤیتها و اعلامها, گه گاهى, در مراسم حج و عید قربان رخ مى دهد و مشکلات جبران ناپذیرى براى حج گزاران به وجود مى آورد14

اکنون باید به بررسى پرداخت و منشأ این ناهماهنگى را جُست. گوناگونى افقهاى شهرهاى اسلامى موجب این ناهماهنگیها شده اند, یا فاصله طولانى شهرهاى مسلمان نشین از یکدیگر؟

معیار در اختلاف افق چیست؟

مرز و حد کشورها, افقها را تقسیم و از یکدیگر ممتاز مى سازد, یا نزدیکى و دورى شهرهاى اسلامى؟ مثلاً: اگر در یکى از شهرهاى اسلامى, هلال ماه در رؤیت شد, آیا مردم دیگر شهرها و کشورهاى اسلامى, بویژه آنهایى, که در فاصله چند صد کیلومترى آن قرار دارند, حدود یک ساعت اختلاف افق در طلوع و غروب خورشید, مى توانند به ثبوت هلال ماه آن جا, استناد جویند و هماهنگ با مردمان آن کشور به وظایف عبادى خویش قیام نمایند؟ یا این که مردم هر منطقه و یا کشورى وظایف خاص خویش را دارند و ثبوت رویت در شهر و منطقه اى براى غیر اهالى آنها حجیت ندارد. (لکل بلد رؤیتهم15) پاسخ به این پرسشها, بررسیهاى عمیقى را مى طلبد که امید مى رود پژوهشگران و فقیهان به این مهم بپردازند. اینک ما, به مقدار توان خویش, در ادله و مبانى فقهى رؤیت هلال به کند و کاو مى پردازیم

پیشینه بحث

رؤیت هلال ماه, از راههاى ثبوت آغاز ماه, بلکه مهمترین و طبیعى ترین و ساده ترین راه است. مردم مسلمان, با هلال ماه رمضان روزه مى گیرند و چون هلال شوال را دیدند, روزه مى گشایند و نماز عید به پا مى دارند. ولى آیا ثبوت رؤیت هلال, در شهرى براى مردمان همان شهر حجّت است یا براى مسلمانان خارج شهر نیز, حجیت دارد؟ در صورت حجیّت, آیا براى همه مسلمانان, در هر شهر و مملکتى که باشند, چه دور و چه نزدیک, یا تنها براى شهرهاى مجاور و هم افق محل رؤیت کار ساز است؟

آیا در شهرهاى دور نیز, بین شهرهایى که در جانب شرقى محل رؤیت قرار دارند و شهرهایى که در جانب غربى, فرقى نیست, یا این که در شهرهاى غربى محل رؤیت, حکم به ثبوت هلال مى شود, ولى در شهرهاى شرقى آن ثابت نیست

در این مسأله, فقیهان اسلام, دیدگاههاى گوناگونى دارند. مشهور فقهاى عامه, به تعمیم حکم ثبوت هلال به همه بلاد اسلامى نظر داده اند. منتهى برخى از شافعیان و عکرمه, قاسم و اسحاق نظر گاهى غیر از این دارند. دیدگاه مشهور در بین فقهاى شیعه, اعتبار رؤیت هلال در شهرهاى نزدیک و شهرهاى هم افق محل رؤیت است و شهرهاى دور, باید به وظایف خاص خویش, در این باره عمل کنند. ولى برخى از فقیهان شیعه, از جمله: علامه حلى, شیخ یوسف بحرانى و مولى احمد نراقى رؤیت هلال را براى غیر از شهر و مکان محلّ رؤیت, چه دور و چه نزدیک, معتبر شمرده اند

نظریه مشهور

گفتیم: بیشتر فقها, رؤیت هلال ماه را در هر شهرى, تنها براى مردمان همان شهر و ساکنان روستاها و شهرهاى نزدیک به آن معتبر مى دانند

شیخ مفید (م: 336ـ 413 هـ . ق) مى نویسد

(و ربّما خفى لعارض اَو استتر عن اهل مصر لعله و ظهر لغیر ذلک المصر, ولکن الفرض انّما یتعلّق على العباد به, اذ هو العلم دون غیره16)

و چه بسا به جهت عارضه اى ماه از دیدگان مخفى بماند و یا بر اهل شهرى, به خاطر علتى (مانند: ابر و غبار) پوشیده گردد, ولى براى غیر آن شهر آشکار شود ولکن, وجوب روزه بر مردمان همان شهر است, زیرا به ثبوت هلال در همان شهر علم داریم و نسبت به شهرهاى دیگر چنین علمى نداریم

شیخ مفید, در این سخن تصریح مى کند که رؤیت هلال ماه در هر شهرى, تنها براى مردمان همان شهر حجیت دارد. زیرا قدر متیقن, ثبوت هلال ماه در همین شهر است. محقق حلى (م: 602ـ 676 هـ . ق) مى نویسد

(و اذا رؤى فى البلاد المتقاربه کالکوفه و بغداد, وجب الصوم على ساکنیهما اجمع, دون المتباعده کالعراق و خراسان, بل یلزم حیث رؤى17)

هرگاه هلال ماه در شهرهاى نزدیک به هم, مانند: کوفه و بغداد, دیده شود, بر ساکنان آن شهرها, روزه واجب است, ولى در شهرهاى دور, چون: خراسان و عراق, خیر. بلکه هنگامى که هلال ماه در آن جا دیده شد, باید روزه بگیرند

محقق, بر این نظر است که اگر براى مردمان شهرى, رؤیت هلال ثابت شود, براى مردمان شهرهاى مجاور, حجیت دارد و باید بر تکالیفى که به خاطر این ثبوت, برعهده آنان مى آید جامه عمل بپوشند, ولى در شهرهاى دور, نظر او, همچون شیخ مفید بر عدم تعمیم مى باشد

شیخ طوسى (م 460ـ 385 هـ . ق.) در مبسوط, بر همین نظر تصریح دارد. وى در علت این که چرا شهرهاى همجوار, یک حکم دارند, مى نگارد

(و متى لم یرالهلال فى البلد و رأى خارج البلد على ما بیّناه وجب العمل به اذا کان البلدان التى رأى فیه متقاربه بحیث لو کانت السماء مصحیّه, والموانع مرتفعه لرأى فى ذلک البلد ایضاً, لأتفاق عروضها و تقاربها مثل بغداد و واسط والکوفه و تکریت والموصل, فامّا اذا بعدت البلاد مثل بغداد و خراسان و بغداد و مصر, فانّ لکل بلد حکم نفسه, ولا یجب على اهل بلد العمل بما رآه أهل البلد الآخر18)

هنگامى که هلال ماه در داخل شهر دیده نشود و در بیرون شهر, مطابق آنچه قبلاً روشن ساختیم, رؤیت گردد, عمل بر طبق آن واجب است, در صورتى که شهرهایى که ماه در آنها رؤیت شده, نزدیک هم باشند, به گونه اى که اگر آسمان صاف و مانعى در کار نبود, قطعاً در آنها نیز دیده مى شد, زیرا عرض آنها یکى است و نزدیک به یکدیگرند مانند: بغداد و واسط و کوفه و تکریت و موصل. ولى اگر شهرها از یکدیگر دور باشند, مثل: خراسان و بغداد و مصر و بغداد, پس هر شهرى حکم خاص خویش را دارد و بر اهل شهر واجب نیست به آنچه دیگر شهرها دیده اند, عمل کنند

شیخ, در نهایه, از شهرهاى دور و نزدیک, سخنى به میان نمى آورد, ولى تصریح مى کند: اگر از خارج شهر, دو شاهد عادل, رؤیت هلال ماه را گواهى دهند, کفایت مى کند

(علامه الشهور رؤیته الهلال, … و متى کان فى السماء عله, و لم یر فى البلد الهلال اصلاً و رآه خارج البلد شاهدان عدلان, وجب ایضاً الصوم19)

علامت ماهها, دیدن هلال است و هرگاه به خاطر علتى در آسمان, هلال ماه اصلاً رؤیت نشود و دو شاهد عادل, در بیرون شهر آن را ببینند و بدان گواهى دهند, روزه واجب است

نظیر این سخن را قاضى ابن براج طرابلسى (م: 400ـ 481 هـ . ق) از معاصران شیخ طوسى دارد. وى, پس از اشاره به راههاى ثبوت هلال, رؤیت در خارج شهر و یا شهرهاى نزدیک و همجوار را در صورت شهادت دو شاهد عادل کافى مى داند و در مورد شهرهاى دور مى نویسد

(و امّا اذا کانت البلدان متباعده مثل طرابلس و بغداد و خراسان و مصر و بغداد و فلسطین و قیروان و ماجرى هذا المجرى, فان لکل بلد حکم سقعه و نفسه و لا یجب على اهل بلد مما ذکرناه العمل بما رآه اهل البلد الآخر20)

و امّا اگر شهرها دور از یکدیگر باشند, همچون: طرابلس و بغداد و خراسان و مصر و بغداد و فلسطین و قیروان21 و آنچه بر این ضابطه جارى است, هر کدام حکم خاص خویش را دارد و بر مردمان شهرهایى که یاد کردیم, عمل بر اساس رؤیت ماه در شهر دیگر واجب نیست

ابن براج, با ملاک دورى و نزدیکى و ذکر نمونه هایى از شهرهاى دور و نزدیک, بر این نکته تأکید مى ورزد که رؤیت هلال ماه, در هر شهرى, تنها براى مردمان همان شهر و شهرهاى نزدیک بدان کار ساز است و ساکنان شهرهاى دیگر نمى توانند بر این اساس عمل کنند

علاوه بر این, ابن حمزه22 از شاگردان شیخ طوسى, فخرالمعقفین23, (م: 682 ـ 771 هـ . ق.), محقق کرکى24 (م: 940 هـ .ق.), محقق اردبیلى25 (م: 993 هـ. ق.), صاحب مدارک26 (م: 1009 هـ . ق.), صاحب ذخیره27 و … بر همین نظرند

محقق در شرایع, بین شهرهاى مشرق و شهرهاى مغرب, به دور از یکدیگر فرق نگذاشته است, لکن از رساله (المسائل الطبریه) وى استفاده مى شود که: اگر هلال ماه در شهرهاى شرقى رؤیت شود, ثبوت آن براى شهرهاى غربى, هر چند دور از یکدیگر باشند, کافى خواهد بود

در این رساله, از محقق سؤال شده است

این که گفته مى شود: شهرهاى دور, هر کدام, حکم خاص خویش را دارد, اگر ماه در یکى از شهرهاى شرقى دیده شد و آن شهر از نظر طول و عرض جغرافیایى به گونه اى بود که غروب خورشید در آن نسبت به شهرهاى دور, در جانب غربى, با حدود یک ساعت اختلاف, به وقوع مى پیوندد, در این صورت به طور مسلّم, ماه به فاصله سى دقیقه و یا کمى بیشتر و کمتر, در جانب شرقى ظاهر مى شود, حال اگر ماه در شهر واقع در جانب شرقى دیده شد, قطعاً باید در شهر واقع در جانب غربى در صورت نبود مانع, دیده شود, پس چگونه مى توان گفت هر شهرى حکم خاص خویش را دارد: (فکیف أطلقوا القول بأنّ لکل بلد حکم نفسه.)

محقق حلى در پاسخ به این سؤال و در بیان رفع این اشکال مى نگارد

(لا نقول انّ لکل بلد حکم نفسه مطلقاً, و کیف والمروى عن الأئمه (ع)28 انّه یجب الصوم اذا شهد عدلان یدخلان و یخرجان من مصر 29)

ما نمى گوییم که به طور مطلق, هر شهرى حکم خاص خویش را دارد. چگونه و حال آن که از امامان (ع) روایت شده که هرگاه, دو نفر شاهد عادل به شهرى وارد و خارج مى گردند, اگر به رؤیت هلال ماه شهادت دهند, روزه واجب است

وى آن گاه با اشاره به سخنان شیخ طوسى, مى نویسد

(و هذا یدلک على انّ مع العلم بانّه متى أهلّ فى بلد یعلم انّه مع ارتفاع المانع یجب أن یرى فى الآخر, کانت الرؤیه فیه, رؤیه لذلک الآخر, ما اذا تباعدت البلدان تباعداً یزول معه هذا العلم فانّه لا یجب أن یحکم لها بحکم واحد فى الأهله, لأنّ تساوى عروضها لا یعلم الاّ من أصحاب الأرصاد و أرباب النجوم, و هو طریق غیر معلوم و لا یحصل به الوثوق, فلهذا لا یعمل به30)

از این سخن بر مى آید, اگر علم داشتیم به این که: هر گاه هلال ماه, در شهرى رؤیت شد و مانعى از رؤیت هم نبود, قطعاً, در شهرهاى دیگر هم رؤیت مى شود, در این صورت, رؤیت در آن شهر به منزله رؤیت در شهر دیگر هم هست. ولى اگر این دو شهر, دور از یکدیگر بودند, به گونه اى که دیگر علم به رؤیت نبود, بدیهى است که نمى توان حکم واحدى را در هر دو شهر جارى کرد; زیرا تساوى عرض جغرافیایى آنها جز از طریق رصد خانه و منجمان به دست نمى آید و این, طریق روشنى نیست و موجب حصول اطمینان نمى گردد و نمى توان بدان عمل کرد

از پاسخ محقق مى توان استفاده کرد که نظر مشهور فقهاى امامیه در مورد ثبوت رؤیت هلال, شهرهاى نزدیک و هم افق, بدان جهت بوده که به ثبوت آن در بیش از این مسافت, مطمئن نبوده اند و استفاده از ابزار نجومى و جداول و زیجها را هم علم آور نمى دانسته اند. ولى اگر این اطمینان حاصل شود, به نظر آنان, در شهرهاى دور از یکدیگر هم, مى توان مانند شهرهاى نزدیک به یکدیگر, حکم به ثبوت رؤیت هلال کرد

نظیر این سخن را شهید اول (م: 736ـ 786 هـ . ق.), بعد از نقل سخن شیخ, در مورد ثبوت حکم براى شهرهاى نزدیک, به صورت احتمال بیان مى کند

(والبلاد المقاربه کالبصره و بغداد متحده, لا کبغداد و مصر, قاله الشیخ31, و یحتمل ثبوت الهلال فى البلاد المغربیه برؤیته فى البلاد المشرقیه و ان تباعدت, للقطع بالرؤیه عند عدم المانع32)

شهرهاى نزدیک [از نظر رؤیت هلال] متحدند. مانند: بغداد و بصره. ولى شهرهاى دور, همچون بغداد و مصر, این گونه نیستند. این سخن شیخ است. و احتمال دارد ثبوت هلال در شهرهاى شرقى, براى شهرهاى غربى اگر چه دور باشند, کارساز باشد, زیرا در صورت نبود مانع از رؤیت, قطع به رؤیت پیدا مى شود

روشن است که این نظر, مبتنى بر جریان حرکت قمر از مغرب به مشرق و خروج اولین جزء نورانى ماه از محاق در طرف مغرب مى باشد که در ادامه بحث به آن اشاره خواهیم داشت. شیخ بهایى33, با اشاره به احتمال شهید در دروس34 آن را مبتنى بر کرویّت زمین دانسته است. به این گونه که از وجود هلال ماه در شهرهاى شرقى, علم پیدا مى شود که در شهرهاى غربى به طریق اولى, وجود دارد

علامه حلى (م: 648ـ 736 هـ . ق.) در برخى از آثار خود, نظریه تعمیم ثبوت رؤیت هلال را به همه شهرهاى اسلامى مطرح کرده و آن را به برخى علماى شیعه نسبت داده است

(اذا رئى الهلال اهل بلد و لم یره اهل بلد آخر, فان تقاربت البلدان کبغداد و الکوفه کان حکمها واحداً یجب الصوم علیها معاً, و کذا الأفطار و ان تباعدتا کبغداد و خراسان والحجاز والعراق فلکل بلد حکم نفسه, قاله الشیخ35 و هو المعتمد و به قال ابو حنیفه و هو قول بعض الشافعیه و مذهب القاسم و سالم و اسحاق و قال بعض الشافعیه, حکم البلاد کلها واحد, متى رؤى الهلال فى بلد و حکم بانّه اوّل الشهر کان ذلک الحکم ماضیاً فى جمیع اقطار الأرض سواء تباعدت البلاد او تقاربت اختلفت مطالعها اولا, و به قال احمد بن حنبل واللیث بن سعد و بعض علمائنا…36)

هرگاه مردم شهرى هلال ماه را ببینند و مردم شهر دیگر, آن را نبینند, اگر نزدیک به یکدیگر باشند, مانند بغداد و کوفه, حکم آنها یکى است و بر مسلمانان هر دو شهر, روزه واجب است و همین طور افطار [در روز اول شوال]. اگر دور از یکدیگر باشند, مانند: بغداد و خراسان و حجاز و عراق, هر شهرى حکم خاص خویش را دارد. این سخن شیخ است و مورد اعتماد. و ابوحنیفه و برخى شافعیان, قاسم, سالم و اسحاق نیز, بر این نظرند. برخى دیگر از شافعیان بر این عقیده اند حکم همه شهرها یکى است. هرگاه, هلال ماه در شهرى رؤیت و حکم به اول ماه شد, آن حکم براى همه نواحى معتبر و جارى است, چه دور باشند چه نزدیک, هم افق باشند, یا نباشند. احمد بن حنبل و لیث بن سعد و برخى از علماى ما نیز, همین رأى را دارند

در این سخن, علامه ضمن تصریح به تعمیم حکم رؤیت هلال به شهرهاى نزدیک و تأکید و تأیید نظر فقهاى پیشین, یادآور شده که عده اى از عالمان سنى و نیز برخى از فقیهان شیعى, به تعمیم نظر داده اند از دید آنان, هرگاه هلال ماه در یکى از شهرهاى دارالاسلام رؤیت شد, در دیگر شهرها, حکم به رؤیت هلال مى شود. در منتهى

(اذا رأى الهلال اهل بلد وجب الصوم على جمیع الناس, سواء تباعدت او تقاربت, و به قال احمد واللیث بن سعد و بعض اصحاب الشافعى37)

هرگاه اهل شهرى, هلال ماه رمضان را دیدند, بر همه مسلمانان واجب است روزه, چه شهرها, نزدیک به یکدیگر باشند چه دور. و بر همین نظرند, احمد بن حنبل و لیث بن سعد و گروهى از اصحاب شافعى

علامه در تحریر38 نیز این نظر را مطرح ساخته و به صراحت بدان فتوا داده است. در میان فقهاى امامیه, ظاهراً, علامه اولین فقیهى باشد که نظریه تعمیم را مطرح ساخته و به دفاع از آن برخاسته است. هر چند وى, در کتابهاى دیگر خود چون: (ارشاد الأذهان39) و (قواعدالأحکام40) خلاف آن را برگزیده و مطابق نظر مشهور فتوا داده است. در تذکره نیز آن را به عنوان رأى عده اى از فقهاى عامه مطرح ساخته و به برخى فقهاى شیعه نیز نسبت داده, ولى خود, آن را نپذیرفته است

منظور علامه از: (بعض علمائنا), بدرستى روشن نیست, ولى قدر مسلم, قبل از وى, در میان فقهاى شیعه, برخى بر تعمیم نظر داده اند

بعد از علامه, فقیهانى که سخن وى را نقل کرده اند نیز, مقصود وى از: (بعض علمائنا) را در نیافته اند و صرفاً به نقل از وى اکتفا کرده اند

علامه در منتهى, گرچه به صراحت (نظریه تعمیم) را مطرح ساخته و خود بدان فتوا داده, ولى در ذیل عبارت ابهامى وجود دارد که ظاهراً مخالف و ناهماهنگ با صدر عبارت مى نماد

(و بالجمله ان علم طلوعه فى بعض الصفایح و عدم طلوعه فى بعضها المتباعد عنه فکریه الأرض لم یتسا و حکما هما, امّا بدون ذلک فالتساوى هو الحق41)

خلاصه: اگر علم پیدا کردیم به طلوع ماه در برخى از شهرها و عدم آن در برخى از مناطق دوردست, از آن جا که زمین کروى است, حکم آن دو [از نظر رؤیت هلال] مساوى نخواهد بود ولى بدون آن, قول به تساوى, حق است

از ظاهر این جمله بر مى آید, علامه از نظر خود عدول کرده است. ولى برخى, در توجیه سخن وى گفته اند: حکم به عدم تساوى, در جایى است که علم به عدم طلوع ماه در بعضى قسمتها داشته باشیم, در صورت علم, از دایره بحث ما بیرون است42 به علاوه این که وى, در تحریر الأحکام, به تعمیم فتوا داده است و این مى تواند مؤید این نظر باشد. بویژه آن که کتاب تحریر وى, کتاب فتوایى و به منزله رساله عملیه اوست و بعید نیست بعد از منتهى و کتابهاى استدلالى دیگر وى نوشته شده باشد

در تحریر الأحکام مى نویسد

(اذا رأى الهلال اهل بلد وجب الصوم على اهل البلاد جمیع الناس سواء تباعدت البلاد اَوَ تقاربت, والشیخ رحمه اللّه جعل البلاد المتقاربه التى لا یختلف فى المطالع کبغداد والبصره کالبلد الواحد و المتباعده کبغداد و مصر لکل بلد حکم نفسه و فیه قوه…43)

هرگاه مردم شهرى, هلال ماه را ببینند, روزه بر مردمان همه شهرها واجب است, چه دور باشند و چه نزدیک. شیخ طوسى, شهرهاى نزدیک به یکدیگر را, که طلوع وغروب آنها مختلف نباشد, مانند: بغداد و بصره, در حکم یک شهر قرار داده و براى شهرهاى دورى همچون: بغداد و مصر, هر یک حکمى خاص. در این نظر قوتى است

علامه در این سخن, گرچه نظر شیخ را, که نظریه مشهور است, قوى مى داند, ولى خود, به صراحت به تعمیم فتوا داده است

پس از علامه, تقریباً از قرن هفتم به بعد, فقهاى شیعه, کم و بیش, نظر وى را در منتهى و تحریر, تقویت کرده اند. از جمله: نراقى44 (م: 1185ـ 1245 هـ . ق.) شیخ یوسف بحرانى45 (1186 هـ . ق.), فیض کاشانى46 و …47 و بسیارى از جمله: شیخ انصارى48(م: 1214ـ1281 هـ . ق.) و صاحب جواهر49 (م: 1200ـ 1262 هـ . ق.), محقق اردبیلى50 (م: 993 هـ . ق .) و …51 نظر مشهور را انتخاب کرده اند

مولى احمد نراقى, تعمیم ثبوت رؤیت هلال را به شهرهاى نزدیک مسلم گرفته و بر آن ادعاى اجماع هم کرده است. وى, پس از بررسى نظر علامه در منتهى و توضیحى درباره وضعیت ماه, مى نگارد

(ثم الحق الذى لا محیص عنه, عند الخبیر, کفایه الرؤیه فى احد البلدین البلد الآخر مطلقا, سواء کان البلدان متقاربین اومتباعدین کثیراً52)

پس سخن حقى که در نزد آگاهان, چاره اى جز قبول ان نیست, کفایت رؤیت هلال ماه در شهرى براى شهر دیگر است, خواه آن دو شهر به هم نزدیک باشند و یا بسیار دور

بر همین نظرند: شهید محمد باقر صدر53, آیت اللّه سیدعبدالاعلى سبزوارى54 و آیت الله خویى55 شیخ محمد حسن نجفى صاحب جواهر, اگر چه نظریه مشهور را برگزیده, ولى به تعمیم متمایل شده و آن را تقویت کرده است: (فالوجوب حینئذ على الجمیع مطلقاً قوى56)

شیخ انصارى, همچون صاحب مستند, ثبوت هلال را در شهرهاى نزدیک, مسلم مى داند, ولى نسبت به شهرهاى دور معتقد به عدم تعمیم حکم است

(و هل یثبت للبلاد المتباعده مطلقا کما عن موضع من المنتهى57 والتحیر58 و عن التذکره59 حکایته عن بعض علمائنا. اَو لا یثبت مطلقاً کما عن المحقق فى المعتبر60 والشرایع61 والمصنف62 هنا و فى القواعد63, و عن الجامع64 والمسالک65 و مجمع الفایده66 و حکى عن الشیخ67 و فى المناهل68, الظاهر انّه مذهب المعظم, اَو یثبت بشرط امکان تحققه فیها و عدم العلم بعدم وجدانه فیها, فان علم بعدم وجوده فى الأفاق المتباعده باعتبار اختلاف المطالع و کرویه الأرض, فلا یعمّهم حکم ثبوت الهلال و هو المحکى عن المصنف فى المنتهى69 والتحریر70 بعد اختیار القول الأول واستجوده فى المدارک71 کما حکى …)

و آیا اگر هلال ماه, در شهرى رؤیت شد, براى شهرهاى دوردست ثابت مى شود چنانکه از منتهى و تحریر و از برخى علماى ما, در تذکره حکایت شده است, یا ثابت نمى شود مطلقا, آن گونه که محقق در معتبر و شرایع و علامه در ارشاد و قواعد و محقق کرکى در جامع المقاصد و شهید در مسالک و محقق اردبیلى در مجمع الفایده گفته اند و از شیخ نقل شده است؟ و از ظاهر مناهل بر مى آید که بیشتر فقها بر این نظرند. یا آن که [براى شهرهاى دور] ثابت مى شود, به شرط امکان تحقق در آن شهرها واینکه علم به عدم وجود آن در آن شهرها نبوده باشد. پس اگر علم به نبود آن در شهرهاى دور, به سبب کرویت زمین و نیز گوناگونى آفاق, پیدا شد, حکم به ثبوت هلال, چنین شهرهایى را شامل نمى شود. این نظر از علامه, پس از گزیدن نظر اول, در منتهى و تحریر نقل شده و صاحب مدارک هم, آن را نیکو شمرده است

شیخ در این سخن, افزون بر نظر مشهور که همانا عدم تعمیم است و نظر علامه و برخى دیگر که معتقد به تعمیم حکم ثبوت به رؤیت هلال به همه بلاد اسلامى اند نظریه سومى را مطرح مى کند و آن تفصیل است بین جایى که علم به عدم رؤیت در شهرهاى دور وجود دارد و جایى که چنین علمى وجود ندارد. به نظر شیخ, با توجه به کرویت زمین و گوناگونى آفاق, عدم رؤیت آن در شهرهاى دوردست محرز است

مرحوم شیخ, از ذیل عبارت علامه, در تذکره و عبارت وى, در تحریر, این نکته را فهمیده, ولى همان طور که قبلاً اشاره کردیم, نمى توان این را تنزل علامه از نظر خویش تلقى کرد. بویژه در تحریر, پس از فتوا به تعمیم, به قول شیخ در مبسوط72 اشاره کرده و مى گوید: (و فیه قوه73). به علاوه, در صورتى که علم به عدم رؤیت داشته باشیم, از دایره بحث بیرون است. محقق خـوانسـارى نیز, نظر عـلامه را به بوته بررسى مى نهـد و نمى پذیرد و بر این نظر تأکید شرع بر اهمیت وحدت امت اسلامى و توصیه اکید پیشوایان دینى بر تعظیم شعائر الهى و برگزارى با شکوه و عظمت مراسم عبادى سیاسى, نشان مى دهد که شارع مقدس, راضى نیست مسلمانان در امر رؤیت هلال و برگزارى مراسم عید فطر و قربان اختلاف داشته باشند

است که قول به تعمیم, در میان شیعه قائل معروفى ندارد

(و بالجمله فالقول بالتساوى بین البلاد مطلقا لیس له قایل معروف منا74)

خلاصه, قول به تساوى ثبوت هلال ماه, در همه شهرهاى اسلامى, چه دور و چه نزدیک, در بین فقهاى امامیه قائل معروفى ندارد

نظر فقهاى عامه

فقهاى اهل سنت در تعمیم ثبوت رؤیت هلال به شهرهاى دور,اختلاف دیدگاه دارند

1 تعمیم

2 عدم تعمیم

آنان که به تعمیم عقیده دارند, فرقى بین شهرهاى دور و نزدیک نمى گذارند و ثبوت آن را براى همه شهرهاى اسلامى, حجت مى دانند. آنان که به عدم تعمیم باور دارند, همچون: عکرمه, قاسم, اسحاق و شافعیه, رؤیت را در شهرهاى نزدیک به هم, کار ساز مى دانند و در شهرهاى دور خیر

(اذا ثبت رؤیه الهلال بقطر من الأقطار, وجب الصوم على سایر الأقطار. لافرق بین القریب من جهه الثبوت والبعید, اذا بلغهم من طریق موجب للصوم, و لا عبره باختلاف مطلع الهلال مطلقا, عند ثلاثه من الأئمه … و خالف الشافعیه قالوا: اذا ثبت رویه الهلال فى جهه وجب على الجهه القریبه من کل ناحیه ان یصوموا بناءً على هذا الثبوت, اما اهل الجهه البعیده فلا یجب علیهم الصوم بهذه الرؤیه لإختلاف المطالع75)

وقتى هلال ماه در یکى از ممالک رؤیت شود, بر مردم سایر ممالک نیز, روزه واجب است. در این مسأله, فرقى بین شهرهاى نزدیک و دور نیست. در صورتى که از راههاى معتبر شرعى رؤیت هلال ماه در شهرى به اثبات رسد, براى آنان که در شهرهاى دور هستند نیز, حجیت دارد و موجب روزه است. اختلاف افق, در مسأله رؤیت هلال, بى هیچ وجه تأثیرى ندارد. این نظر سه نفر از ائمه اهل سنت است. ولى شافعیان با این نظر مخالفت کرده اند و گفته اند: هرگاه رؤیت هلال در جایى اثبات گردد, مردمان شهرهاى نزدیک وهم افق با آن باید روزه بگیرند, امّا این حکم, در مناطق دوردست جارى نیست, زیرا افق همه جا یکسان نیست

نظیر این سخن را ابن قدامه76, قرطبى77 ابن رشد78, عبدالرحمان الجزیرى79, ابن عابدین80 و …81 گفته اند. با این تفاوت که از عبارت ابن قدامه استفاده مى شود: ابوحنیفه نیز مانند شافعیان به عدم تعمیم نظر دارد. برخى, تعمیم را به برخى از شافعیان نسبت داده اند, نه همه آنان

از عبارت علامه در تذکره82, که در بخش قبل بدان اشاره شد, استفاده مى شود که ابوحنیفه و برخى شافعیان, با تعمیم مخالفند. قدر مسلم اهل سنت, در مسأله رؤیت هلال ماه و جواز تعمیم و یا عدم تعمیم آن به دیگر شهرهاى دور, رأى واحد ندارند83

تفاوتى که در این مسأله بین اینان و شیعه وجود دارد, این که: بیشترینشان بر این نظرند که وقتى رؤیت ماه در شهرى از شهرهاى حوزه اسلامى ثابت شد, دیگر شهرها را هم در بر مى گیرد چه, دور و چه نزدیک. امّا بیشتر فقهاى شیعه بر این دیدگاهند که خیر در بر نمى گیرد.شافعیان براى اثبات نظر خویش, به روایاتى, که مهمترین آنها روایت (کریب) است, استناد جسته اند

خلاصه دیدگاهها

1 هرگاه در شهرى از شهرهاى اسلامى رؤیت هلال به اثبات برسد, تکلیفى براى مردمان دیگر شهرها نیست. تنها بر عهده مردمان همان شهر تکلیف بار مى شود. این, از ظاهر عبارت مفید در مقنعه84 و برخى فقهاى عامه فهمیده مى شود85

2 اگر در شهرى رؤیت هلال ثابت شود, براى شهرهاى همجوار, نیز, کارساز خواهد بود. بر این نظرند, مشهور فقهاى شیعه

3 اگر هلال ماه در شهرى دیده شود و ثابت گردد, براى دیگر شهرها, چه دور و چه نزدیک, حجیت دارد. بر این نظرند علامه وعده اى از فقیهان شیعه و بیشتر فقهاى اهل سنت

4 شهرهاى غربى محل رؤیت هلال ماه, بسان شهرهایى هستند که ماه در آنها رویت شده است. و اگر در طرف شرقى باشند, در بر نمى گیرد. این نظر را شهید, به صورت احتمال آورده است

دیدگاه اول و دوم, یکى است, زیرا از سخن شیخ مفید فهمیده مى شود که چون قدر متیقن از ثبوت هلال ماه, شهر محل رؤیت مى باشد, و به بیش از آن علم نداریم, این نظر را ابراز کرده, ولى روشن است که شهرهاى همجوار و نزدیک, یکى هستند و نظریه مفید نیز شهرهاى نزدیک را شامل مى شود. افزون بر این تعبیر (اهل مصر86) در عبارت شیخ مفید, این مطلب را مى رساند, زیرا (مصر) علاوه بر شهر, به معناى ناحیه بزرگ و شهرستان هم آمده است و طبعاً شامل شهرهاى نزدیک هم مى شود

نظریه چهارم نیز که مرحوم شهید به صورت احتمال مى آورد و در زمانهاى بعد به صورت یک قول در آمد است و افرادى87 به آن فتوا داده اند . مخفى نماند که این نظر, بر اساس علم به ثبوت هلال ماه در بلاد غربى و مبتنى بر مسأله حرکت ماه از طرف مغرب به طرف مشرق است و مورد علم به ثبوت, از دایره بحث ما خارج است. بنابراین, عمده اختلاف در دو قول است, قول مشهور و قول علامه و دیگران

بر این اساس, اگر هلال ماه, در شهرى رؤیت شد, براى شهرهاى نزدیک کفایت مى کند,در این بحثى نیست و برخى بر آن ادعاى اجماع کرده اند88 ولى آیا در بیش از شهرهاى نزدیک هم حجت است و مى توان حکم به ثبوت را به شهرهاى دور هم گسترش داد, اختلاف است

اینک که با اقوال و آراى فقیهان شیعه و سنى آشنا شدیم و همچنین به سیر تاریخى مسأله, مى پردازیم به بیان ادّله آنان. لکن پیش از ورود به بحث, نکته اى را یادآور مى شویم, تا کمکى باشد به روشنى مطلب و آن نکته, بیان میزان و معیار دورى و نزدیکى است89 زیرا تعبیرهایى چون: (بلاد متقاربه), (بلاد متباعده) و نیز (بلاد متحدالأفق و مختلف الأفق) و مانند آن در عبارات فقها فراوان به کار رفته است و تا حدودى مدار بحث بر نزدیکى و دورى مى چرخد

معیار در نزدیکى و دورى شهرها

پیش از این دیدیم که فقها بر اساس نزدیکى و دورى شهرها, فتوا داده اند, ولى مقصود آنان از نزدیکى و دورى چیست, چندان روشن نیست و ملاک و معیار مشخصى که بتوان به کمک آن, شهرهاى نزدیک را از شهرهاى دور, جدا ساخت و نزدیکى و دورى سرزمینها را از یکدیگر متمایز نمود, ظاهراً وجود ندارد

روشن است که معیارهایى مانند تقسیم بندیهاى سیاسى کشورها که بر اساس منافع ملى و ویژگیهاى قومى, صورت گرفته است, مورد نظر نیست. بلکه مقصود معیارها و ملاکهایى است که شرع مى پذیرد. از کند و کاو, در کتابهاى فقهى شیعه و سنى و بررسى آراى فقیهان در این مسأله, به تعریفهاى پراکنده اى دست یافته ایم و تعریف مورد اتفاق را اینک عرضه مى داریم

 

 

 دانلود پروژه مقاله جرایم مبهم بزه های نامعین در word دارای 23 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله جرایم مبهم بزه های نامعین در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پروژه مقاله جرایم مبهم بزه های نامعین در word

روش قضایی کنونی ما چگونه است ؟  
جرم مبهم چیست ؟  
تفاوتهای روش قضایی ایران با روشهای دیگر  
راه حل تعارض  
رویه های قضایی موجود در خصوص جرایم مبهم  
ثمره بحث  
منابع:  
منابع خارجی :  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پروژه مقاله جرایم مبهم بزه های نامعین در word

سرچشمه های نگارش

1 ـ قرآن کریم

2 ـ تحریرالوسیله ، حضرت امام خمینی (ره)

3 ـ مبانی تکمله المنهاج ، مرحوم آیت الله العظمی خویی

4 ـ حقوق جنایی ، دکتر عبدالحسین علی آبادی ( جدول اول ) انتشارات فردوسی

5 ـ حقوق جزای عمومی ، دکتر محمد علی معتمد ( جلد اول )انتشارات دانشگاه تهران

6 ـ حقوق جزای عمومی ، دکتر پرویز صانعی ( جلد اول ) ، انتشارات گنج دانش

7 ـ تحلیل مبانی حقوق جزا ترجمه دکتر محمد رضا بیگدلی

9 ـ حقوق چین معاصر نوشته چنگ زائوتائو ، ترجمه دکتر علیرضا محمد زاده وادقانی

10 ـ فرهنگ اصطلاحات حقوقی لاتین فارسی ، تألیف محمد علی طالقانی

11 ـ آراء وحدت رویه هیأت عمومی دیوانعالی کشور

12 ـ قانون اساسی مشروطیت

13 ـ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

14 ـ قانون مجازات اسلامی

15 ـ قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب

16 ـ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 31/6/

17 ـ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 21/1/

18 ـ قانون تشکیل دادگاههای کیفری یک و دو و شعب دیوانعالی کشورمصوب 20/4/1368 کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی

19 ـ آیین نامه دادسراها و دادگاههای ویژه روحانیت

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پروژه مقاله جرایم مبهم بزه های نامعین در word

forlawyers . 1_ latin words and phrases انتشارات نشر یلدا

the USSR and 2_ fundmentals of union republics . legislationof

lardson . 3_ Understanding criminal law . c . m . v . c

یک اصل مشهور در حقوق باستان می گوید

legeNullum crimensine یعنی هیچ عملی را بدون قانون نمی توان جرم دانست و اصلی دیگر مقرر می دارد : Nulla pena Sine lege بدین معنی که : اعمال هیچ کیفری بدون قانون مجاز نیست و بلاخره در حقوق رم باستان اصلی دیگر وجود دارد که می گوید : Nullum crimen sine poena یعنی : هیچ عملی جرم نیست مگر اینکه ( قانوناً ) کیفری برای آن تعیین شده باشد . مجموعه این اصول را در حقوق کنونی به اصل قانونی بودن جرم و مجازات تعبیر می نمایند

بدیهی است چنین اصلی منحصر به حقوق لاتین نبوده بلکه قرآن عظیم نیز در آیاتی بسیار عقوبت کردار ناپسند انسانها را منوط به آگاه نمودن قبلی او از مکافات عمل خویش می داند

مثلاً در آیه 104 از سوره مبارکه انعام می فرماید

(قد جائکم بصائر من ربکم فمن ابصر فلنفسه و من عمی فعلیها)

یعنی : آیات الهی ( کتب آسمانی ) که سبب بصیرت شماست از جانب خدا آمد پس هر کس بصیرت یافت سعادتمند شد و آنکه کور بماند به زیان افتاد . یا در آیه 2 از سوره مبارکه اعراف فرموده است

( کتاب انزل الیک فلا یکن فی صدرک حرج منه لتنذر به و ذکری للمومنین ) ای رسول گرامی کتابی بزرگ بر تو نازل شد پس دلتنگ ( از انگار آن ) مباش تا مردم را به آیات عذابش بترسانی و مؤمنان را به بشارتش یاد آور شوی . و سر انجام در آیه کریمه 15 از سوره مبارکه اسرا می فرماید

( و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا ) بدین مفهوم که ( و ما تا رسول نفرستیم و بر خلق اتمام حجت نکنیم ) هرگز کسی را عذاب نخواهیم کرد

در حدیث معروف رفع نیز پیامبر بزرگوار اسلام ( ص ) یکی از موارد رفع مسئولیت را ( بما لا یعلمون ) تعیین فرموده اند . از این آیات و روایات قاعده قبح عقاب بلا بیان حاصل می شود که بر اساس آن هیچکس را نمی توان بخاطر اعمالش مجازات نمود مگر آنکه قبلاً ممنوعیت آن عمل اعلام شده باشد

در مقابل این اصل روش های کیفری دیگری نیز وجود دارد که اصل مذکور را نپذیرفته و حتی با آن به مخالفت نیز پرداخته اند مثلاً در راهنمای حقوق کیفری جمهوری شوراها ( شوروی سابق ) که در تاریخ 12 دسامبر 1919 به تصویب رسیده است پدیده جرم چنین تعریف می شود

( هر عمل یا خودداری از عملی که از نظر اجتماعی مضر و خطرناک باشد ) و در مجموعه قوانین کیفری همان کشور مصوب سال 1926 آمده است ( اگر عملی که از نظر اجتماعی مضر و خطرناک است صراحتاً در این قانون پیش بینی نشده باشد مبنا و محدوده مسئولیت بر اساس مواد قانونی که ماهیتش به آن جرایم بیشتر نزدیک است معین می شود ) عمده ایرادات مخالفان اصل قانونی بودن جرم و مجازات آن است که مرتکبین بعض ازجرایم ممکن است برای ارتکاب بزه به وسایلی متشبث شوند که به ظاهر شکل قانونی داشته باشد و بدین ترتیب جامعه از نظر دفاع در قبال خطرات اعمال بزهکارانه مجرمین عاجز می ماند

به هر حال مبحث جرایم مبهم یا بزه های نا معین از همین جا آغاز می شود . مناقشه اصلی آن است که هر گاه هدف نهایی مجازات را حفظ نظم و امنیت عمومی بدانیم ناگزیرباید پذیرفت که جرم یا پدیده جزایی که از جوامع انسانی نشأت می گیرد می تواند به صورتی واقع شود که در هیچ یک از مواد قانونی نگنجد

نمونه بارز این گونه جرایم سوءاستفاده هایی است که از رایانه ها به عمل می آید . بدیهی است پیش از ابداع کامپیوتر موضوع سرقت اطلاعات رایانه ای و یا اخلال در وسایل کامپیوتری متصور نبود و اکنون نیز با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد وسایلی جدید مانند شبکه های اینترنت امکان وقوع اقداماتی علیه اشخاص و اموال بوجود آمده است که در قوانین کشورها پیش بینی نشده است . به عبارت دیگر توسعه تکنولوژیک جرایم غیر قابل تصوری را ممکن ساخته است

هر چند در حقوق انگوساکسون جرایم به نحوی گسترده بیان شده اند اما رویه های قضایی نیز می تواند در صدور احکام کیفری نقش مؤثر داشته باشند به همین جهت در کامن لا از عنصر قانونی جرم کمتر بحث شده است و حتی در بعض نظریات آمده است که جرم از سه عنصر مادی Actusreus روانی mensrea و فقدان دفاع معتبر تشکیل می شود در حالیکه طبق نظریه ای دیگر جرم فقط از دو عنصر مادی و روانی تشکیل می گردد و عنصری دیگر برای آن متصور نیست

روش قضایی کنونی ما چگونه است ؟

از بدو پیروزی انقلاب مشروطه اصل قانونی بودن جرم و مجازات به صورتی مدون وارد روش قضایی ایران شد و محاکم ما آن را اساس رسیدگی های کیفری خویش قرار داده اند اصل دوازدهم قانون اساسی مشروطیت مقرر می داشت ( حکم و اجرای هیچ مجازاتی نمی شود مگر به موجب قانون ) به همین سبب در ماده 2 قانون مجازات عمومی سابق قید گردیده بود که ( هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی و تربیتی تعیین شده باشد )

پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز اصل سی و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی چنین مقرر می دارد ( هیچکس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند ) . در اصل سی و هفتم قانون اساسی نیز آمده است که ( اصل برائت است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود ) . اگر چه دو اصل اخیرالذکر صراحت اصل دوازدهم قانون اساسی زمان مشروطیت را ندارد اما به هر حال رسیدگی های قضایی را مقیدبه رعایت موازین قانونی آن هم دردادگاه صالح می نماید . این امر در اصل سی و ششم قانون اساسی به نحوی روشنتر بیان شده است ( حکم به مجازات و اجراء آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد ) . بنا بر این صدور حکم به مجازات اشخاص بدون رعایت قانون خلاف اصول قانون اساسی خواهد بود . به همین جهت ماده اول قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370 مقرر می دارد ( هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب است ) با این وصف در روش کنونی اگر برای فعل یا ترک فعلی در قانون مجازاتی تعیین نشده باشد طبعاً نمی توان آن را جرم دانست

جرم مبهم چیست ؟

هر گاه جرمی در قانون پیش بینی شده و برای آن مجازاتی تعیین گردیده باشد آنرا به عنوان جرم معین می شناسیم ، اما اگر دادگاه بر اساس تشخیص خود و یا بر مبنای مقایسه با سایر جرایم معین عملی را جرم بداند و برای آن کیفری تعیین کند آن عمل را باید جرم نامعین یا مبهم تلقی نمود

بدین ترتیب جرم مبهم بزهی است که قانون صراحتاً آنرا بیان ننموده و مجازات آنرا نیز تعیین نکرده است و کیفر آن صرفاً بر اساس آراء محاکم تعیین می شود

هر چند قانون ما اصل قانونی بودن جرم و مجازات را می پذیرد اما در لابلای فصول قانونی مطالبی به چشم می خورد که می تواند به برداشتهای متفاوتی از قانون منجر شود نتیجتاً اینگونه مطالب از جهت استنباط مناقشاتی را در پی خواهد داشت مثلاً در اصل یکصدو شصت و هفتم قانون اساسی چنین آمده است ( قاضی موظف است کوشش کند حکم هر دعوا را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع فقهی معتبر اسلامی یا فتوای معتبر حکم قضیه را صادر نماید و نمی تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد ) . ممکن است گفته شود که این اصل به دعاوی حقوقی مربوط است و ربطی به دعاوی کیفری ندارد ، اما به موجب ماده 214 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاههای عمومی و انقلاب این شبهه از میان می رود زیرا طبق این ماده ( رأی دادگاه باید مستدل و موجه بوده و مستند به مواد قانون و اصولی باشد که بر اساس آن صادر شده است دادگاه مکلف است حکم هر قضیه را در قوانین مدون بیابد و اگر قانونی در خصوص مورد نباشد با استناد به منابع فقهی معتبر و یا فتاوی معتبر حکم قضیه را صادر نماید دادگاه نمی تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض یا ابهام قوانین مدون از رسیدگی به شکایات و دعاوی و صدور حکم امتناع ورزند ) ملاحظه می شود که این ماده تصریح می نماید که هر گاه در امر کیفری قانون نارسا یا ساکت باشد باید از منابع فقهی معتبر برای رفع این نارسایی و سکوت استفاده شود

با این وصف در این گونه موارد برای صدور حکم دو منبع اصلی در اختیار قاضی قرار دارد

اول کتب معتبر فقهی : یعنی کتبی که از سوی معاریف و مشاهیر فقها تألیف و تدوین گردیده و مرجعی برای استناد اهل فن بوده وهست . کتابهای معتبری چون شرایع الاسلام ـ شرح لمعه ـ جواهر الکلام ـ مبسوط ـ عروه الوثقی ـ تحریر الوسیله و نظایر آنها در این گروه قرار دارند

دوم فتاوی معتبر : که منظور از آن آراء و نظریات فقهاء عظام و مراجع بزرگوار تقلید است در مسایل مختلف قضایی

اما تبصره ذیل ماده 18 آیین نامه دادسراها و دادگاههای ویژه روحانیت می گوید ( اعمالی که موجب هتک حیثیت روحانیت و انقلاب اسلامی باشد برای روحانیون جرم تلقی

می شود ) . در این تبصره نوع اعمال مذکور احصاء و تبیین نشده است . بعلاوه طبق ماده 18 همین آیین نامه جرم چنین تعریف می شود ( هر فعلی یا ترک فعلی که مطابق قوانین موضوعه یا احکام شرعیه قابل مجازات باشد و مستلزم اقدامات تأمینی و تربیتی باشد جرم محسوب می گردد ) . و بالاخره تبصره ذیل ماده 42 آیین نامه مزبور بدین شرح است ( در موارد استثنایی و مواردی که در شرع و قانون مجازات تعیین نگردیده حاکم می تواند مستدلا بر اساس نظر خود اقدام به صدور حکم نماید ) . ظاهرالفظ حاکم را در این تبصره باید محدود به مجتهد جامع الشرایط دانست و الا تشخیص موارد سابق الذکر می تواند جنبه نظری و سلیقه ای پیدا نماید . البته بنا به مطالبی که بیان خواهد شد فتاوی مجتهدین نیز در احکام قضایی فعلی دارای محدودیتهای قانونی است که این آیین نامه را نمی توان از شمول آن خارج دانست خصوصاً که طبق ماده 42 آیین نامه مزبور ( احکام دادگاهها باید مستدل و مستند به موازین شرع باشد چنانچه شرع نسبت به جرمی مجازات خاص را معین نکرده حکم دادگاه باید مستند به قوانین موضوعه باشد )

تفاوتهای روش قضایی ایران با روشهای دیگر

 

 

 دانلود پروژه مقاله مدیریت پایش محیط کار در word دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله مدیریت پایش محیط کار در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پروژه مقاله مدیریت پایش محیط کار در word

چکیده:  
مقدمه:  
تشریح مدیریت بر اساس گشت زنی در اطراف((Management By Walking Around:  
اهمیت بکارگیری روش مدیریت به سبک گشت زنی در محیط کار” MBWA”:  
محاسن،اثربخشی و دستاوردهای اجرای مدیریت به سبک قدم زدن در میان کارکنان و گفتگو با آنها”MBWA”     
نتایج حاصل از استقرار شیوه مدیریت به سبک MBWA :  
تجزیه و تحلیل روش :  
توصیه‌ها:  
منابع :  

 

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پروژه مقاله مدیریت پایش محیط کار در word

مرکز اطلاعات فنی ایران
مجله تدبیر
مجموعه حکایات مدیریت
سایت مدیریت منابع انسانی
کتاب کلیدهای طلایی مدیریت منابع انسانی            ترجمه: غلامحسین خانقایی
مقاله کاهش استرس مدیران در محل کار                نویسنده: محمدرضا نوروزی
کتاب مدیر یک دقیقه ای                                   تالیف: دکتر کنت بلانچارد و دکتر اسپنسر جانسون
کتاب رهبری تحول                      نویسنده : جان پی.کاتر   مترجمان: دکتر مهدی ایران نژاد /موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت

چکیده:

   یکی از عوامل عمده موفقیت سازمان‌ها، “حضور مدیریت” در کلیه فرآیندهای تعیین ارزش، ماموریت‌، چشم انداز وتعیین اهداف گسترده در سازمان می باشد. مدیریت و فرآیند مربوط به آن نیازمند الزامات و پیش نیازهایی است که از اصولی ترین آنها “مدیریت و ارتباط‌ با کارکنان” بوده که می تواند ارتقاء بهره وری را برای مدیریت یک سازمان به ارمغان آورد. آنچه که در این اصل اهمیت دارد حضور فیزیکی مدیر در محیط کار کارکنان و برقراری ارتباط (عاطفی-شغلی) می باشد. مدیریت بر اساس گشت زنی در محیط کار(MBWA) کلیدی است برای مدیریت یک سازمان تا در محیط سازمان خود مشغول به چرخه شود و رفتارهایی را شناسایی کند که نیاز به بهبود دارند

شیوه مدیریت MBWA به شدت نیازمند ارتباط می باشد. زیر ساخت اطلاعات کلیدی و اصلی تمام جنبه‌های مدیریت، بکارگیری شیوه MBWA است. نیازهای اطلاعاتی در این سبک به یک زیر ساخت ارتباطی بستگی دارد که در برابر تغییرات درون سازمانی مقاومت نکند

بدلیل فاصله مکانی- سازمانی، مدیران قادر به تماس روزانه با کارمند خود نیستند و به همین دلیل ارزیابی‌ مدیریت از کارکنان و بالعکس بر اساس اطلاعات محدود صورت می گیرد. به همین منظور روش گشت زنی در محیط بر محور مدیر و کارکنان یکی از تجارب موفق مدیریت می باشد. این مقاله براساس تجارب بدست آمده از بکارگیری این روش در شرکت پالایش نفت بندرعباس، تهیه گردیده است

 

مقدمه:

امروزه شیوه‌های مدیریت و الگوسازی در جوامع دستخوش تغییر و تحولات عمیق شده است. تجارب و رهیافت‌های پیشین جای خود را به راهکارهای نوین داده و کارایی این روش‌ها و شیوه‌های مرسوم بنحو محسوسی کاهش یافته است. سبک‌ها و الگوهای جدید با تاثیرپذیری از زیرساختهای پیشین بسط یافته‌اند بطوریکه می توان با اندکی تامل در آثار و تحولات جدید، شکلهای نخستین و جلوه های پیشین آنرا کشف نمود

 MBWAیا مکانیسم مدیریت بر اساس گشت‌زنی در محیط اطراف، یک سبک مدیریتی است که با بهره‌گیری و مشارکت دو مشخصه           ” مدیریت و کارکنان” درحل موانع سازمان‌ها دارای اهمیت می باشد. این سبک به روشهای گوناگون و با توجه به فرهنگ و شرایط حاکم بر سازمان قابلیت اجرا را دارد. حضرت امیرالمومنین (ع) در خطبه‌های خود بارها این مسئله را خاطر نشان ساخته و به مدیران خود متذکرگردیده است که خود بیانگر آنست که چنین نگرشی در آن عصر و زمان که هنوز فرهنگ مدیریتی به صورت علمی مطرح نبوده، یک نکته برجسته و جستاری شگفت می‌نماید. آن حضرت در نامه 53 خطاب به دولتمردان خود می‌فرماید: ارتباطت را با کارکنانت برقرار کن و خدمات صادقانه آنان را به زبان بیاور (صریحاً‌ از آنها قدردانی نما) زیرا ارتباط با این شیوه تشویق، مردان شجاع را در راه نیکوکاری به هیجان می‌آورد و مسامحه‌کاران را به فعالیت و حرکت وا می‌دارد. در این روایت چند نکته اساسی از ارتباط مدیریت و کارکنان استنباط می‌گردد که می‌توان آنها را جزء همان راهبردهای اساسی در مدیریت به سبک MBWA به شمار آورد

 1 ضرورت ارتباط بین مدیریت و کارکنان 2 نقش حیاتی کارکنان در پیشبرد مقاصد سازمان   3 ایجاد انگیزه در کارکنان= بهره وری

ارتباط سازمانی فرایندی است که مدیران را برای اخذ و تبادل اطلاعات با کلیه افراد سازمان توانا می‌سازد. انواع ارتباط سازمانی عبارتند از: 1ارتباطات عمودی در سازمان 2 ارتباطات رسمی 3 ارتباطات غیررسمی ارتباطات عمودی از بالا به پایین با اهداف هدایت، آموزش، اطلاع و ابلاغ دستورات مقامات مافوق به زیردستان می‌باشد. ارتباطات عمودی از پایین به بالا جهت ارائه گزارش، پیشنهاد، ارائه توضیحات و درخواست‌های گوناگون می‌باشد. در ارتباطات از پایین به بالا هر گاه کارکنان سطوح پایین تر دریابند مافوق نسبت به پاره‌ای اطلاعات واکنش منفی از خود نشان می‌دهد آن گاه در ارسال آن نوع اطلاعات امساک کرده یا آنها را تعدیل می‌کنند.در ارتباط از بالا به پایین هر گاه مدیران از دادن اطلاعات واقعی و کافی به زیردستان خودداری کنند آن گاه مرئوسان اعتماد خود را نسبت به آنان از دست داده و نمی‌توانند پاسخ‌های صحیح و درستی به پیام‌های ارتباطی آنها بدهند که این امر باعث تنش‌هایی در سازمان می‌شود. سبک MBWA، در بهبود ارتباطات عمودی سازمان که از اهداف مناسبی(هدایت، آموزش، اطلاع و ابلاغ، گزارش، پیشنهاد) برخوردارند بسیار مهم و ضروری بنظر می رسد.  

ارتباط رسمی در گروه‌های کوچک رسمی شامل شبکه‌های همه جانبه، چرخی و زنجیره‌ای هستند. درارتباط همه‌جانبه همه اعضا می‌توانند آزادانه با هم در ارتباط باشند. در شبکه چرخی رهبر به عنوان کانون و مرکز این ارتباطات فعالیت می‌کند و در شبکه زنجیره‌ای یک زنجیر فرماندهی رسمی وجود دارد. وجود هر یک از این سه شبکه به هدف گروه بستگی دارد. لیکن ارتباط رسمی همه جانبه به اهداف سبک    MBWA نزدیکتر است

 بهترین روش‌های صحیح ارتباط مدیریت با کارکنان در نظام سازمانی خصوصاً سازمان‌های کارآمد را می‌توان به شرح ذیل خلاصه کرد

1-  ایجاد ارتباط بین کارکنان و اعضای رده بالای سازمان

2-  جمع‌‌آوری اطلاعات در سازمان توسط کارکنان

3-  مشخص شدن نقش و نحوه ارزیابی مدیریت (مدیر می بایست از قضاوت کلی و سطحی بپرهیزد و دلایل توبیخ و تحسین خود را اعلام کند)

4-  پرهیز از طبقه‌بندی کارکنان

5-  خودداری مدیر از انتشار و محبت طعنه‌آمیز به کارکنان

6-  عدم ایجاد محیط رسمی و خفقان آور در هنگام طرح سؤال از کارکنان

7-  جلوگیری از تهدید و ارعاب و برخورد ناصحیح با کارکنان

8-  خودداری از قبضه نمودن و محصور کردن اطلاعاتی‌که می‌‌تواند برای کارکنان فایده داشته باشد

9-     خودداری از منحرف کردن موضوع برای مثال وقتی یکی از همکاران می‌خواهد راجع به موضوع شخصی صحبت کند برای شانه خالی کردن موضوع دیگری را مطرح نکرده و یا به کار دیگر مشغول نشود

در ارتباطات غیر رسمی افراد به محض ورود به سازمان بنا بر علل مختلف مانند علایق و سلیقه‌های مشترک، همفکری‌ها و همدلی ها، الفت و نزدیکی‌ها و غیره با هم رابطه برقرار می‌کنند. در صورتی که ارتباطات غیررسمی با اهداف سازمان در تعارض باشد در راه رسیدن به این اهداف اختلال ایجاد شده و در جو سازمان تنش پدید می‌آورد. هر گاه مدیر اینگونه روابط را در راستای اهداف سازمانی ببیند آنگاه باید از آنها بهره گیرد و هر گاه آنها را مخالف و بازدارنده ببیند آنگاه باید در توقف اینگونه روابط بکوشد تا بتواند تنش‌زدایی کند. در دنیای حاضر که عصر فن آوری اطلاعات می باشد در سازمانهای راهبر فن آوری، سبک MBWA می‌تواند از طریق شبکه‌های داخلی، ارسال پیامک، جلسات ویدیو کنفرانس و ; بین مدیران و کارکنان اجرا گردد

 البته قصد ما از معرفی این تجربه بر این نمی‌باشد که MBWA را بعنوان سبک مدیریتی موفق مطرح کنیم اما معتقدیم که بکارگیری این سبک حتی با نواقص و اشکالات وارد بر آن نقش چشمگیری در ایجاد و ارتقاء انگیزش در کارکنان، افزایش توان تصمیم‌گیری مدیر، بالا بردن کیفیت کار و بهره وری مستمر در یک سازمان دارد

پیاده سازی روش مدیریت براساس گشت زنی در اطراف با توجه به شرایط سازمان ها، فرهنگ سازمانی حاکم بر آنها و در دوره‌های زمانی مختلف متفاوت بوده است و با توجه به میزان کارایی و نحوه اجرای آن توسط مدیریت ممکن است به عناوین مختلف تعبیر گردیده و یا حتی در سازمانی این روش موفق و یا با شکست مواجه شود. استفاده از راهکارهای موجود در این سبک همگی تجربی و کاربردی هستند و با اجرای آزمایشی آن در سازمان می‌توان ضمن تعیین اثربخشی و تطابق آن با فرهنگ سازمانی، میزان دستیابی به بهره‌وری در آن مجموعه را نیز تخمین زند

 

تشریح مدیریت بر اساس گشت زنی در اطراف((Management By Walking Around

در یک دهه اقتصاد پررونق، روش مدیریت قدیم به نام MBWA بعنوان راهکار بسیار عالی برای دریافت انتقادها و پیشنهادات ارزشمند کارکنان مطرح ‌گردید و بیان نمود که چه عواملی می‌توانند بعنوان ورودی چرخه بهبود محصولات و خدمات مفید باشند. اما از مزایای مشتق شده از این سبک در یک اقتصاد کند، می توان تفاوت بین سود و زیان و یا حتی فروش متوسط را با توجه به نقش مدیر اجرایی شرکت نشان داد

تاریخچه”مدیریت با گشت‌زنی در محیط کار” مربوط به یک دوره طولانی می‌باشد. ردیابی ریشه‌های این سبک به سال 1940 برمی‌گردد که محققانی چون بیل هیولت، دیوید پاکارد و هیولت پاکارد آن را توسعه دادند. در سال 1980 پس از جستجو و تعالی پیرامون مسائل مدیریتی توسط توماس پیتز و رابرت این شیوه مدیریت تحت عنوان”تمرین مدیریت بازگشت به محبوبیت” مطرح گردید. با این حال در مقایسه با پیشرفتهای الکترونیکی مانند پست الکترونیکی، اینترنت و اینترانت و توسعه مدیریت تکنولوژی برتر، توجه به سبک MBWA دورنمای بیشتری دارد

پیاده سازی مدیریت بر پایه MBWA، زمان مناسبی را برای ایجاد محیط کار مناسب و تضمین بهره وری در شرکت فراهم می‌آورد

بمنظور اجرای مدیریت به شیوه گشت زنی در محیط کار(MBWA) در سازمان توجه به موارد زیر لازم و ضروری می باشد

 1 مدیریت بایستی آرامش خاطر خود را به کارکنان و محیط کار پیرامون آنها منتقل نماید.(انعکاس رفتار و احساسات مدیر برکارکنان تاثیر خواهد گذاشت)

2 زمینه‌های لازم جهت باز شدن باب پاسخگویی به پرسشها و نگرانی‌های باقیمانده فراهم آید

3 در هنگام بازدید اجازه داده شود، گوش سپردن و پاسخگویی به کارها دیده شود.(مدیریت پروری)

4 لازم نیست که بازدیدها حتماً طبق برنامه خاص اجرا شود. برای اخذ نتیجه بهتر، لازم است شرایط برای برخی بازدیدهای بدون برنامه‌ریزی و خودبخودی فراهم گردد

5 از کارکنان تقاضا شود تا جهت بهبود عملیات، تولید فرآورده، خدمات، خرید و فروش و غیره  مشارکت داشته و پیشنهاد ارائه دهند

6 در کلیه سطوح سازمان سعی شود به یک میزان مساوی زمان صرف گردد

7 به کارکنان موظف پاداش داده شده و شناسایی علنی آنها در دستور کار قرار گردد

8 از حضور در کنار کارکنان، تصویر یک مربی به آنان منتقل گردد نه یک بازرس

9  با تشویق کارکنانتان به خود و آنها نشان دهید که چگونه کار واقعی توسط نفرات شرکت انجام می‌شود.(اهمیت کار تیمی)

MBWA یکی از مهمترین روش ها برای ایجاد اعتماد و وفاداری دردرون یک شرکت است. مدیران واقعی از این شیوه بهره گرفته و درک می کنند که چگونه حضور آنان در محیط کار و انتقال اطلاعات به کارکنان در محیطهای طبیعی می تواند سودمند واقع شود. مدیرانی که شیوه MBWA را انتخاب می‌کنند مدیرانی هستند که سیستم اطلاعات مدیریت MIS را مکفی نمی‌دانند. درسیستم اطلاعات مدیریت (MIS) مدیران اطلاعات سیستماتیک، آموزنده و فنی را بصورت سیستم اطلاعات پلکانی یعنی با استناد به رعایت سلسله مراتب سازمانی دریافت می‌نمایند. اگرچه در هر دو مدیریت، اطلاع از وضعیت شرکت بر اساس اطلاعات محیط پیرامون، یافته‌ها، دیده‌ها وشنیده‌هاست اما در سیستم مدیریت MISاطلاعات(توسط رده میانی) به مدیر منتقل می‌شود در صورتیکه MBWA مدیران را به ناظران عالی و شنوندگان تصمیم گیرنده ارتقاء داده است

MBWA یک روش هوشمند در مدیریت محسوب می‌شود چراکه به مدیر کمک می‌کند تا از شنیده‌ها و دیده‌های خود برای ارائه یک ایده خوب و ایجاد تحولات نوین در سازمان بهره گیرد. در زمانیکه سازمان در موقعیت رقابت شدید و یا در معرض تغییرات سریع و اساسی قرار دارد رهبران نیاز به حفظ ارتباط نزدیک با کارکنان دارند که همین باعث وقوع تغییرات مثبت می شود

 قدرت واقعی سبک مدیریت بر اساس MBWA در ارتباطی است که مدیران با رده‌های پایین‌تر برقرار می نمایند. صرف نظر از مسئولیت مدیر بعنوان مدیریت یک مجموعه، گشت زنی در محیط کار برای کارکنانی که گزارش‌های مستقیم خود را در خصوص کار ارائه می‌دهند مهم و مفید بوده و زمینه‌ساز ایجاد تفکر مثبت در پیگیرهای مدیریت و کارکنان است. به بیان ساده مدیریت به سبک و شیوه MBWA حاوی این پیام مثبت به کارکنان است که منافع مشترک کارکنان و مدیران در حال برآورده شدن است

در صورتیکه مدیران از شیوه MBWAبمنظور تحقق اهداف سازمانی استفاده می‌نمایند لازم است موارد زیر بصورت یک برنامه آموزشی دنبال گردد

در قدم اول یک مدیر بایستی خود را برای شنیدن نظرات و دیدگاههای کارکنان آماده نماید چرا که ممکن است تمام شنیده‌ها موافق نظر مدیر نباشد. اگر هدف از اجرای این روش فقط این است که تنها باورها تقویت شود باید در تمام لحظات یافته‌ها ذخیره شده و غیر از آن انجام نگردد. اهداف مدیریت باید بتواند مشارکتهای صادقانه‌ را آشکار سازد
اغلب مدیران می‌تواند این روش را انجام دهد: MBWA فرستنده پیام مثبت به کارکنان است. این پیام حاوی آنست که منافع سازمان در وجود آنها و تصمیمات مدیریت نهفته است. این شیوه با زبانی به مدیران می‌گوید” تو به تنهایی مدیرخوبی نیستی و برای خوب شدن بایستی وقتت را با کارکنانت بگذرانی”. MBWA همچنین شما را قادر می سازد که بعنوان یک مدیر تفاوت آنچه را که در تماس و حضور یافتن در واحد/بخش بدست می‌آورید را با وقتی که در جای خود نشسته‌اید کاملاً درک نمایید. مدیر بایستی حداقل در هفته30دقیقه زمان برای گذراندن با کارکنان هر بخش قرار دهد
مدیر بایستی به سوی کارکنان برود: در اینجا معنی MBWA یعنی اینکه اگر شما به یک یک کارکنان به تنهایی مراجعه نمایید آنها تشویق می‌شوند و گفتگوی صادقانه شما را باور می نمایند. در ادامه، این گفتگو باب صحبتهای بلند مدت و دلنشینی بوده که باعث تعهد آنان به سازمان می‌شود
این روش حربه‌ای برای مدیران میانی نیست: برخی از کارکنان ممکن است حضور شما را بعنوان فرصتی جهت طرح شکایت از سرپرست‌ها که در واقع مدیران میانی شما هستند، استفاده نمایند. به آنان توصیه و این اطمینان داده شود که در اولین فرصت موضوع با سرپرست مطرح می‌گردد. اگر مدیریت فکر می‌کند که پاسخگویی به این سوال نیازمند قضاوت و نظرسنجی از سرپرست است به کارمند نشان داده نشود اما پیگیری خصوصی از سرپرستان انجام گیرد
مدیر باید تماشا نماید و گوش فرا دهد: همه چیز را سریع بگیرد. به کلمات و لحن کارکنان وقتی با مدیر و یا هرکس دیگری صحبت می کنند توجه کند. مدیر قادر است میزان انگیزه و سطح رضایت‌شان را دریابد. طبق نظریه یوگی Berra:”شما می‌توانید تنها با دیدن،‌خود سنجش‌کنید.”
رویاهای سازمان را با کارکنان تقسیم گردد: MBWA فرصت مناسبی را فراهم می کند تا اطمینان حاصل شود هنگامیکه مدیریت در یک مسیر جدید قرار می‌گیرد و سازمان را رهبری می‌نماید، کارکنان در پشت سر  مدیریت دچار لغزش نخواهند شد و سفر خود را در تلاش برای پیگیری حذف نخواهند کرد. مدیریت بایستی آنها را نسبت به چشم اندازهای سازمان و اداره آگاه نماید. آشکارا از اهداف و مقاصدی که مدیریت می‌خواهد از آنها برای رسیدن به آن کمک بگیرد و سخن بگوید. به عنوان یک تیم با یکدیگر از آنها درخواست شود تا در مورد چشم انداز، اهداف بحث و گفتگوی آزاد داشته باشند
بازخورد کار خود را امتحان نمایید: مدیریت با نشستن پشت کامپیوتر و گرفتن چرخه بدست،میزان پاسخگویی به یک فایل، پروژه و ; را بررسی و تجربه نماید. تنها یک نمونه از کاری که آنها انجام می‌دهند کافی است که نشان بدهد کارکنان چه شرایطی را در محیط کار تحمل می کنند و میزان علاقه و آگاهیشان در این راه چقدر است. از بزرگترین راهها که کارکنان را به خط جلویی هدایت می کند درک شرایط فعلی کارکنان در محیط کار روزانه که با آن سروکار دارند است
اخبار خوب سازمان منتشر گردد: اطلاع رسانی در ارتباط با موفقیتهای اخیر و یا اقدامات مثبت از شیوه های موثر سبک مدیریت براساس گشت زنی در اطراف است. اخبار خوب به کارکنان رسانیده شود. آنان از این طریق پی‌خواهند برد که مدیریت چشم اندازی واضح و روشن دارد بنابراین اعتماد به نفس خود را افزایش داده و اغلب در رده کارکنان مفید قرار خواهند گرفت
به کارکنانتان اطمینان داده شود که حق خود را در قبال انجام و پیشرفت کار می‌گیرند
در یک روند موفق عملیاتی از کلیه کارکنان قدردانی گردد. حتماً این موضوع مد نظر قرار گیرد که قدردانی از یکی از کارکنان در جلوی بقیه می تواند به از دست دادن کارکنان شایسته دیگر  و یا بی انگیزگی آنها منجر شود

اهمیت بکارگیری روش مدیریت به سبک گشت زنی در محیط کار” MBWA”