دانلود پروژه ها و تحقیق های دانشجویی

 دانلود پروژه مقاله تنیس روی میز در word دارای 12 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله تنیس روی میز در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود پروژه مقاله تنیس روی میز در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود پروژه مقاله تنیس روی میز در word :

تنیس روی میز

تاریخچه
به طور کلی آغاز تاریخ تنیس روی میز را می توان از اواخر قرن نوزدهم دانست و این هم زمانی بود که تنیس روی میز جای خود را از اطاقها و زیرزمینهای خصوصی با سالنها

ی مسابقات عوض کرد و بدین ترتیب ورزشی که یک نوع تفریح خصوصی و

خاص طبقه اشراف بود به یک ورزش عمومی تبدیل گشت . زادگاه این ورزش انگلستان است. در سال های 1890-1880 شاهزادگان انگلیسی برای فرار از آفتاب سوزان، به فکر انجام ورزشی افتادند که علاوه بر تحرک بتوان آن را در زیر سقف اجرا کرد. بنابراین شکل کوچکی از تنیس را ارائه کردند که روی میز انجام می شد.
ورزش تنیس روی میز در آغاز در آسیا ، انگلستان یا نزد سرخپوستان آمریکای شمالی و جنوبی به طور ابتدایی بازی می شد. در ابتدا برای بازی دراین ورزش از راکتهای شبکه دار مثل راکت تنیس و توپهای پارچه ای که به صورت گلوله محکم پیچیده شده بود، یا توپ لاستیکی کوچکی که باد می شد استفاده می کردند، تا اینکه کم کم راکتهای شبکه دار جای خود را با راکتهای چوبی دسته بلند و باریک و پوشیده از پوست گوساله دردوطرف تخته راکت عوض کردند. رییس سابق فدراسیون بین المللی تنیس روی میز آقای “ایورمونتا گو” از انگلیس که سالها دراین پست بود منشاء بازی تنیس روی میز را از سرخپوستان می دانست. هنگامی که در سال 1890 “جیمز گیب” انگلیسی، توپ مخصوصی که جنس آن از سلولوئید( تقریباً همجنس توپهای فعلی) بود درست کرد، تحولی بزرگ در این ورزش ایجاد نمود. راحتی و کنترل این توپ در هنگام بازی باعث رونق و معروفیت بیشتر این ورزش گردید و به خاطر صدای پینگ و پنگ که از برخورد راکت با توپ سلولوئیدی ایجاد می شد، نام این ورزش را که به اسم “گوسیما” یا “فلیم فلام” یا “ویف وایف” یا “پیم پام” متداول بود به “پینگ پنگ” تغییر یافت . این اصطلاح در انگستان تحت شماره 19070 به انحصار ثبتی رسید. اما چون این ورزش مقررات و قوانین مخصوصی نداشت، بازیکنان هر کشور به فراخور حال و موقعیت و علاقه خود هر طور که مایل بودند بازی می کردند و طول و عرض میز یا بلندی و کوتاهی آن در نزد کشورهای مختلف متفاوت بود ، یا بلندی و کوتاهی تورمیز یک کشور با تور میز کشورهای دیگر هم سطح نبود. به دلیل همین ناهماهنگی هر کس فقط می توانست روی میز منتخب خود که عادت کرده بود بهتر بازی کند. در آن زمان “لاسچلوپارتمان” مجاری و در

سالهای بعد “شومن واریته” با کفشهای قلابدار و شلوار مشکی و لیوان بود، هنری که امروز فقط تعداد کمی از بازیکنها بدان تسلط دارند.

در سال 1905 یک انگلیسی به نام ” گود” به روی راکتهای چوبی، قطعه ای لاستیک موج دار( دندانه دار) قرار داد و بدین وسیله بازیکنان یاد گرفتند که به آن پیچ ها و سرعتهای گوناگون به توپ بدهند و بدین ترتیب راکتهای روکش لاستیکی دانه دار به سرعت مورد قبول عامه قرار گرفت و جای راکتهای چوب پنبه ای و چوبی را گرفت ونیز راکتهایی ساخته شد که روکشها

ی مخملی داشتند. در آغاز، بازی تنیس روی میز شامل حمله از یک طرف و ضربه ای از طرف دیگر بود که به عنوان جواب این حمله( دفاع) از طرف دیگر میز داده می شد.
از سال 1920 یک تجارتخانه ورزشی برای تبلیغ علامت کالای تجارتی اش از نام پینگ پنگ استفاده کرد و به همین علت بعدها نام این ورزش از پینگ پنگ به تنیس روی میز تغییر داده شد. در سال 1926 فدراسیون بین المللی تنیس روی میز تأسیس شد و با کمک دکتر”لی من” قوانین و مقررات خاص و یکنواخت تنیس روی میز را تصویب کرد. از همین سال مسابقات جهانی تنیس روی میز آغاز شد که اولین دوره آن در لندن برگزار شد. از سال 1939 تا 1946 به علت وقوع جنگ جهانی دوم همه فعالیتها و مسابقات جهانی این ورزش تعطیل شد. درسال 1947 یعنی بعد از جنگ دوم جهانی مجدداً مسابقات جهانی شروع شد و تا کنون بدون وقفه انجام شده است.
از سال 1926 تا 1952 این ورزش که بیشتر با راکتهای تخته ای پوشیده از لاستیک دانه دار در دو طرف چوب راکت و با روش دفاعی بازی می شد را به علت کسب عناوین مختلف قهرمانی توسط اروپایی ها می توان عصر اروپایی ها دانست و دهه سال 1950 را که به دلیل ظهور و درخشش ژاپنی ها و معرفی روشپن هولدر( گرفتن راکت به شکل مداد) و ارائه ضربه های فورهند و بازی تهاجمی نزدیک به میز به وسیله راکتهای اسفنجی و رقص پا

توسط آنها و کسب اغلب عناوین قهرمانی این ورزش، این دهه را نیزعصر ژاپنی ها نامید. ژاپنی ها تا سال 1961 این برتری مطلق را حفظ کردند و همواره ستاره مسابقات جهانی بودند. در سال 1959 جنگ کوتان اولین بازیکن چینی بود که کاپ انفرادی مردان جهان را با خود به پکن برد . از 1961 تا 1967 که چینی ها در مسابقات جهانی حضور پیدا کردند و گوی رقابت را از ژاپنی ها گرفته بودند و قهرمان بی چون و چرای تنیس روی میز دنیا شدند و عناوین انفرادی و تیمی مردان را در مسابقات جهانی 1961 پکن، 1963 پراگ و 1965 لوبلیانا را

به خود اختصاص دادند عصر چینی ها نامیده شد.

در ضمن ، ضربه های لوپ (ضربه های پیچدار و مارپیچی) از سال 1960 توسط ژاپنی ها اختراع شد که با استقبال عامه روبرو شد( این ضربه به وسیله لاستیکهای اسف

نجی دانه دار پشت رو شده و معکوس زده می شود) در طول سالهای 1961 تا 1983 عناوین قهرمانی در اختیار ژاپنی ها ، چینی ها و تا حدی مجاری ها بوده است که از این میان فاتح مطلق همچنان چینی ها بوده اند.

تنیس روی میز در ایران
ورزش تنیس روی میز نخستین بار در سال های 1317 و 1318 توسط خارجی های مقیم آبادان و مسجد سلیمان به ایرانیان معرفی شد. تا سال 1325 که فدراسیون تنیس روی میز تأسیس شد، بازیکنان ایرانی با انجام بازی های داخلی با خارجیان مقیم ایران در این رشته پیشرفت می کردند. هفت سال پس از تأسیس فدراسیون اولین دوره مسابقه های قهرمانی کشور در سال 1332 برگزار شد. در اولین دوره این رقابت ها 3 تیم تهران، آبادان و خراسان در تهران رقابت کردند. در انفرادی امیر احتشام زاده با پیروزی بر هوشنگ بزرگ زاده به مقام قهرمانی دست یافت.
تنیس روی میز ایران در اولین میدان بین المللی که مسابقه های جهانی سال 1957 بود به مقام هفدهم مشترک در میان سی و سه تیم شرکت کننده دست یافت. علی رغم کمبود امکانات در آن زمان، تیم ایران در بازی های آسیایی 1958 توکیو به مقام سوم دست یافت. امیر احتشام زاده و هوشنگ بزرگ زاده چهره های بی رقیب آن زمان تنیس روی میز ایران بودند. امیر احتشام زاده در بین سال های 1332 تا 1348 دوازده بار قهرمان ایران شد.
در بازی های آسیایی 1366 تیم ایران به مقام پنجم دست یافت و هوشنگ بزرگ زاده در رقابت های انفرادی مکان سوم آسیا را به چنگ آورد و صاحب نشان برنز شد. بهترین عنوان ایران در تاریخ حضورش در رقابت های جهانی کسب مقام نهم جهان در سال 1963 است. در سال های 1965 (مقام دوازدهم)، 1967 و 1971 (مقام شانزدهم) برای ما به دست آمد. پس از چندین سال غیبت به علت پیروزی انقلاب اسلامی، تیم ایران در سال 1980 در قهرمانی آسیا شرکت کرد و به مقام یازدهم رسید. اولین حضور ما در مسابقه های قهرمانی آسیا به سال 1972 در اولین دوره این رقابت ها در پکن شرکت کرد و به مقام هفتم رسید.

هر چند در دهه 60 و 70 هم بازیکنان خوبی چون مجید احتشام زاده، فواد کاسب، ابراهیم علیدخت، ابوطالب نجفی و ; در تنیس روی میز ایران حضور داشتند ولی هیچگاه دوران پرشکوه گذشته تکرار نشد.

فدراسیون تنیس روی میز
در سال 1325 فدراسیون تنیس و تنیس روی میز با هم و به ریاست آق

ا خان بختیار تشکیل گردید و کار خود را با برگزاری مسابقات مختلف بین باشگاهها و دستجات آزاد آغاز نمود در سال 1326 شمسی (1947 میلادی) فدراسیون تنیس روی میز ایران به عضویت فدراسیون بین المللی درآمد و در همان سال چهاردهمین دوره مسابقات در پاریس برگزار گردید.
جایزه ای برای مقام نخست مسابقات دوبل (دو نفره)مردان جهان به نام IRANCUP در نظر گرفته شده و از آن زمان تا کنون این کاپ در جریان مسابقات جهانی که هر دو سال یکبار برگزار می گردد به برندگان اهدا می گردد در سال 1332 برای اولین بار مسابقات قهرمانی کشور در تهران برگزار شد در سال 1356 شمسی تیم بانوان ایران در مسابقات جهانی سوئد شرکت نمود.
در سال 1346 فدراسیون تنیس و تنیس روی میز از هم جدا شدند و هر کدام دارای فدراسیون مستقلی شدند.روسای فدراسیون تنیس روی میز از شروع تا حال عبارند از :1- آقا خان بختیار(1326 تا 1327)2- محمد حاجی (1327 تا 1346) 3- غفور آلبا (1346 تا 1348) 4- محسن آروین (1348 تا 1350) 5- امیر امین (1351 تا 1355) 6- امیرمیر صادقی (1358 تا 1359) 7- علی اکبر آرمند (1360 تا 1363) 8- احمد صفوی زاده(1363 تا 1366) 9- علی اکبر آرمند (1366 تا 1370) 10-محمد مجدآرا (1370 تا 1374) 11- شاهرخ شهنازی (1375 تا کنون) بهترین مقام تیمی ایران در بازیهای آسیایی 1958 توکیو(ژاپن) بود که تیم ایران بعد از ویتنام و ژاپن به مقام سومی رسید.بهترین مقام انفرادی در سال 1996 بانکوک بود که آقای هوشنگ بزرگ زاده بدست آورد که مقام سوم مشترکی بود.
بهترین مقام انفرادی نونهالان در سال 1989 در دهلی نو د

ر قسمت انفرادی توسط بهنام رحمت پناه بود بهترین مقام تیمی جوانان آسیا در سال 2001 در هنگ کنگ بود و اما آخرین خبر که تیم ملی پینگ پنگ در سال گذشته عنوان 38 را در جهان به خود اختصاص دهد.

چگونگی بازی
فرد آغاز کننده، با استفاده از راکت باید به گونه ای به توپ ضربه بزند که ابتدا توپ به نیمه ی زمین خود و پس از عبور از روی تور، به نیمه ی زمین فرد مق

ابل برخورد کند. در ضربه های بعدی توپ باید فقط در نیمه ی زمین طرف مقابل به زمین بخورد.
ترتیب بازی
این ورزش می تواند به صورت انفرادی ( تک به تک ) یا گروهی ( دو به دو ) انجام شود. در بازی های انفرادی، زننده سرویس، یک سرویس صحیح را اجرا می کند. سپس گیرنده ی سرویس یک برگشت صحیح را اجرا می کند و به همین ترتیب زننده و گیرنده به طور متناوب به توپ ضربه می زنند.
در بازی های دو نفره، ابتدا زننده سرویس، یک سرویس صحیح را اجرا می کند. سپس گیرنده ی سرویس توپ را برگشت داده، بعد، هم بازی زننده ی سرویس یک برگشت صحیح انجام می دهد. پس از آن نفر دوم گیرنده ی سرویس، توپ را بر می گرداند. به این ترتیب هر بازیکن به نوبت و به طور متوالی به توپ ضربه می زند تا یک نفر خطا کرده، طرف مقابل امتیاز کسب کند.
سرویس درست
در آغاز یک سرویس، توپ باید بدون حرکت روی کف دس

ت آزاد زننده سرویس قرار داشته باشد. دست بازی، دستی است که راکت را می گیرد و دست آزاد، دستی است که راکت نمی گیرد. سپس زننده سرویس توپ را تقریباً با حالت عمودی و به سمت بالا بدون چرخش پرتاب خواهد کرد؛ به صورتی که توپ پس از رها شدن حداقل 16 سانتی متر بالا بیاید.
زمانی که توپ پایین آمد، زننده سرویس به نحوی ضربه می زند که توپ ابتدا با زمین خود و سپس بعد از عبور از روی تور مستقیماً با زمین حریف برخورد کند.
توپ باید کروی شکل و قطر آن 40 میلی متر باشد.

وزن توپ 2/7 گرم است. جنس توپ از سلولوئید یا م

واد پلاستیکی مشابه و رنگ آن سفید مات یا نارنجی مات و بدون انعکاس نور است.
در بازی های دو نفره ابتدا توپ باید به نیمه سمت راست زمین زننده سرویس و گیرنده ی سرویس برخورد کند. بازیکن باید طوری سرویس بزند که داور یک کمک او قادر به مشاهده ی رعایت مقررات صحیح از جانب او باشند.

هر مسابقه ی تنیس روی میز یک داور و یک کمک داور دارد که کمک داور در زمان تصمیم گیری های ویژه به داور کمک می کند.

گیم
بازی از پنج گیم یازده امتیازی تشکیل می شود. هر بازیکن یا زوجی که زودتر به امتیاز 11 دست یابد، برنده گیم خواهد بود، مگر آن که به امتیاز مساوی 10 دست یابند. در این صورت برنده، بازیکن یا زوجی خواهد بود که دو امتیاز پی در پی بیش تر از حریف خود کسب کند.
امتیاز
در موارد زیر بازیکن یک امتیاز کسب می کند:
– اگر حریف او نتواند یک سرویس صحیح اجرا کند.
– اگر حریف او نتواند یک برگشت صحیح اجرا کند.
– اگر حریف مانعی غیر از راکت بر سر راه توپ ایجاد کند.
– اگر حریف دو مرتبه ی متوالی به توپ ضربه بزند.
– اگر بدن بازیکن به میز ( سطح بازی ) بر خورد کند؛ به طوری که میز را حرکت دهد.
– اگر بدن بازیکن با تور برخورد کند.
– اگر دست آزاد بازیکن به میز ( سطح بازی ) برخورد کند.
– در مسابقه های دو نفره اگر بازی کنان خارج از نوبتی که اولین زننده ی توپ و اولین گیرنده ی توپ تعیین شده است به توپ ضربه وارد کنند.
میز
سطح روی میز که سطح بازی نامیده می شود، باید به صورت مستطیل بوده، طول آن 2/74 متر و عرض آن 1/52 متر باشد. ارتفاع پایه های میز بای

د 76 سانتی متر باشد. سطح بازی باید دارای رنگی یک نواخت و به صورت تیره و مات و بدون بازتاب نور باشد. خط سفید کناره ی میز به عرض 2 سانتی متر موازی با طول میز و خط سفید انتهایی به عرض 2 سانتی متر موازی عرض میز کشیده می شود. سطح بازی با یک تور عمودی به دو قسمت مساوی تقسیم می شود. هر زمین

با یک خط میانی سفید به عرض 3 میلی متر، به دو قسمت مساوی به نام « نیم زمین » تقسیم می شود.
مجموعه ی تور
مجموعه ی تور شامل تور، ضمائم آن، پایه ها و گیرنده هایی است که مجموعه ای تور به میز متصل می کند. تور باید با طنابی که طرفین آن به دو پایه ی عمودی به ارتفاع 15/25 سانتی متر بسته شده متصل شود. ارتفاع تور از سطح میز باید 15/25 سانتی متر باشد.
توپ
توپ باید کروی شکل و قطر آن 40 میلی متر باشد. وزن توپ 2/7 گرم است. جنس توپ از سلولوئید یا مواد پلاستیکی مشابه و رنگ آن سفید مات یا نارنجی مات و بدون انعکاس نور است.
راکت

راکت نمی تواند به هر شکل، اندازه و وزن مورد استفاده قرار بگیرد. تیغه و سطح آن باید صاف و محکم باشد. چوب راکت ( تیغه ) باید از چوب طبیعی باشد. برای استحکام تیغه ی راکت از موادی مانند الیاف کربن، الیاف شیشه یا کاغذ فشرده استفاده می کنند. سطح راکت باید یک نواخت بوده و دارای ضخامت یکسانی باشد. یک طرف راکت به رنگ قرمز روشن و مات و طرف دیگر آن سیاه و بدون انعکاس نور باشد. هر طرف تیغه یا چوب راکت که برای ضربه زدن به توپ مورد استفاده قرار می گیرد باید از جنس لاستیک معمولی آج دار باشد. لاستیک آج دار معمولی عبارت است از یک لاستیک بدون منفذ از نوع طبیعی یا مصنوعی که آج های آن به طور یکنواخت قرار گرفته اند.

قوانین تنیس روی میز
یک مسابقه شامل سه گیم از پنج گیم و یا چهار گیم از هفت گیم خواهد بود.
– بین هر دو گیم بازیکنان اجازه دو دقیقه استراحت دارند.
– هر بازیکن یا زوج بازیکن می توانند در طول مسابقه یک بار درخواست مهلت استراحت قانونی (یک دقیقه) نمایند.
– بازیکنی که زودتر از حریف به امتیاز 11 برس

د، برنده گیم خواهد بود مگر اینکه 10-10 مساوی شوند که در این صورت بازیکنی برنده خواهد شد که 2 امتیاز بیشتر به دست آورد.مثلاً 16-18 شود.
– برای شروع بازی حق انتخاب سرویس، دریافت و یا میز با قرعه کشی با سکه تعیین می شود.
– برنده ی قرعه می تواند سرویس یا دریافت سرویس یا میز را انتخاب کند.اگر برنده ی قرعه، زدن سرویس را انتخاب کند، حق انتخاب میز (زمی

ن) با حریف خواهد بود.
– پس از هر دو امتیاز، نوبت سرویس به حریف می رسد و این روشش تا پایان هر گیم ادامه می یابد.
– اگر بازیکنان در شرایط 10-10 مساوی قرار گیرند، به جای دو سرویس، بازی به صورت یک سرویس-یک سرویس ادامه می یابد.

 دانلود پروژه مقاله پنج موتور رشد اقتصادی در 1000 سال آینده در word دارای 10 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله پنج موتور رشد اقتصادی در 1000 سال آینده در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود پروژه مقاله پنج موتور رشد اقتصادی در 1000 سال آینده در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود پروژه مقاله پنج موتور رشد اقتصادی در 1000 سال آینده در word :

پنج موتور رشد اقتصادی در 1000 سال آینده

مقدمه:
چهار موج متوالی که در طول تاریخ منشا تغییرات و تحولات اقتصادی بوده اند، از کشاورزی، انقلاب صنعتی، جامعه خدماتی و انقلاب اطلاعات نشات گرفته اند. در هزار سال آینده بشر حداقل پنج موج دیگر را تجربه خواهد کرد که نیروی محرکه آنها افزایش اوقات راغت، علوم مربوط به حیات، مواد فوق پیشرفته، عصر جدید هسته ای و عصر جدید فضا خواهند بود.
هر کدام از نیروهای تغییرات مربوط به چهار موج اول باعث بوجود آمدن عزم حرکت و تحولی در طول سالیان دراز گذشته شده است و افراد مطلع و محققان زیادی

این موضوع را مورد بررسی قرار داده اند. عصر کشاورزی بطور عمده متکی به کاشت و برداشت محصولات از زمین بود. در این دوره به استفاده از حیوانات نیز می توان اشاره کرد. شغلهای مربوط به کشاورزی در ایالات متحده در دهه 1880 از لحاظ کمی اوج گرفت. اما شغلهای مربوط به عصر صنعتی که مشخصه اصلی آن تمرکز بر روی تولید انبوه بود، در دهه 1930 اوج گرفت. موج سوم که با نام عصر خدمات شناخته شده است شغلهای مربوط به دوره خود را ایجاد کرد که نقطه شروع اوج گرفتن این مشاغل در اواسط دهه 1950 در ایالات متحده امریکا بود. عصر اطلاعات که ظهور فناوریهای ارتباطات و رایانه باعث بوجود آمدن آن شده است هم اکنون نیز در حال رسیدن به نقطه اوج خود در زمینه اقتصاد و اشتغال زائی می باشد ولی بطور نسبی می توان برتری و تسلط این دوره را تا 20 سال آینده تصور کرد.
دو دهه زمان کوتاهی برای شروع تفکر نسبت به موج بعدی تغییرات نیست. سئوال اینجاست که موج بعدی تغییرات چه تحولاتی را به همراه خواه

د داشت؟ تغییر و تحولات جاری بطور عمده با ظهور شرکتهای فراملی جدید پدیدار شده و رهآورد این ظهور بهبود و همچنین نزول در آمدها و نرخ اشتغال زائی می باشد که در نتیجه ساختار دهی دوباره به اقتصاد و تاثیر گذاری بر اقتصاد جهان

بوجود می آیند. جایگزینی فناوریهای جدید به جای قسمتها و بخش های تولیدی و خدماتی ضربه سختی به ساختار اقتصادی فعلی بوده و در آینده نیز خواهد بود.
برنامه ریزی برای چگونگی تقابل و رودرروئی با چنین تغییرات بنیادینی از ضروریات مهم هر سازمانی جهت کاهش خسارتهای احتمالی است. بقای کل صنایع و رشد اقتصادی آینده بستگی به قرار داشتن در صف مقدم فناوریهای نوظهور دارد. پنج موج تحولا

تی که نام برده شد، هر کدام دوره ای از چیرگی و تسلط را تجربه کرده و سپس دوره زوال را تجربه خواهند کرد، درست مثل چهار موجی که قبلا” عنوان شد. هر کدام از این امواج تحولات ابتدا بعنوان بزرگترین عامل اشتغال زائی و سپس بعنوان یکی از بزرگترین تولیدات ناخالص ملی مطرح خواهند شد. تحقیقات دقیق نشان می دهد که نیروهای محرکه مربوط به تغییرات بنیادین اقتصادی در طول دهه ها و یا حتی قرن ها تجمع یافته و سپس باعث اوج گرفتن تحولات در دوره زمانی کوتاهتری شده و موج تغییرات را به نقطه اوج آن می رسانند. هر کدام از این پنج موج تحولات اقتصادی که بنظر در شرف وقوع می آیند، هم اکنون نیز با مطالعه نیروهای پیشران مربوطه قابل شناسائی و تخمین می باشند.
عصر اوقات فراغت : چیره و غالب تا سال 2015
کسب و کارهای مرتبط با اوقات فراغت مثل سینما، ویدئو و سالنهای موسیقی و غیره تا سال 2015، 50% تولید ناخالص ملی اکثر کشورهای پیشرفته را به خود اختصاص خواهند داد. سرگرمیهای بزرگ شامل فیلم، تلویزیون، انتشارات، موسیقی، هتل، و شهر های بازی در صف اول عصر زمان فراغت قرار دارند. یکی از علائمی که مقصد حرکت هر ملتی را نشان می دهد، حقیقت کوچکی است که از انتخابهای آنها استنباط می شود. برای نمونه در سال 1996، پانزده میلیون امریکائی از سرزمین والت دیسنی (Disney Land) واقع در آناهیم (Anaheim) دیدن کردند در حالیکه تنها 8/10 میلیون نفر (بدون در نظر گرفتن مسافرتهای تج

اری) به پایتخت امریکا مسافرت کرده اند. در این حال، سرمایه گذاران زرنگ و باهوش، شروع به تغییر جهت سرمایه گذاریهای خود از شرکتهای تولیدی – صنعت

ی به سمت شرکتهای فراملی و فعال در زمینه دنیای سرگرمی کرده اند.
همانطور که جامعه در طول هر کدام از اعصار گذشته با پیشرفت مواجه شد، بر میزان اوقات فراغت بشر افزوده شد. زمانی که انقلاب کشاورزی حدود ده هزار سال پیش بوقوع پیوست، بشر آن زمان دیگر نیازی به صرف وقت و زمان خود برای شکار و ذخیره سازی گوشت حیوانات نداشت. لذا شاید 10% از طول عمر خود را صرف فعالیتهای سرگرم کننده کرد. بین سالهای 6000 قبل از میلاد مسیح تا 1500 میلادی، صنعتگران و پیشه وران و تولیدات آنها باعث شد تا دیگران زمان بیشتری برای اوقات فراغت خود پیدا کنند و تا آن زمان حدود 17% از زمان متوسط عمر خود را دراین امور صرف کردند. در قرن هیجدهم ظهورماشین آلات قدرتمند مثل موتور بخار باعث تسریع اقدامات تولیدی و افزایش زمان 23 درصدی اوقات فراغت شد. تا دهه 1990، ماشین های الکتریک سرعت تهیه هر چیزی را ازتهیه غذا گرفته تا مسائل مربوط به حمل و نقل را بیشتر کرده و در نتیجه مردمان جوامع پیشرفته توانستند 41% از زمان فعالیتهای روزمره خود را به امور سرگرمی و تفریحات موجود اختصاص دهند. تا چندی قبل از سال 2015 میلادی، فناوریهای جدید و تعدادی از روندهای فعلی برای افراد جوامع پیشرفته امکان استفاده از50% درصد اوقات کاری خود در زمینه سرگرمی و تفریح را مهیا خواهند کرد. متوسط ساعات کاری در هفته بطور پیوسته از 72 ساعت در اواخردهه 1700 به 8/69 ساعت در سال 1859 و از 40 ساعت در دهه 1990 به 3

0 ساعت در بعضی از کشورهای اروپائی در سال 2005 کاهش یافته است.
امروزه در کشورهائی که دولتهایشان در کنترل احزاب موسوم به حزب کارگر می باشند، حتی صحبت از 24 ساعت کار در هفته نیز در جریان است. در این میان، تعطیلات رسمی نیز بطور پیوسته در حال افزایش می باشند. در سال 1998 تنها ده روز بعنوان تعطیل رسمی در امریکا بحساب آمده که ادارات دادگاههای فدرال تعطیل های بیشتری داشتند. در دیگر کشورها حتی 18 روز بعنوان تعطیلی رسمی و سالیانه وجود دارد که مناسبات نژادی، قبیله ای و مذهبی مشوق افزایش این تعطیلات می باشند. بسیاری بر این باورند که در نهایت ایالات متحده نیز شاهد افزایش تعطیلات رسمی خواهد بود. مرخصی ها نیز طولانی تر خواهد شد. بعنوان مثال، امریکائیها امروزه تنها دوازده روز حق مرخصی دارند و پیش بینی می شود که این تعداد به 40 رو

ز در سال 3000 میلادی برسد. کارگران فنلاندی در سال 1993 از 5/37 روز مرخصی برخوردار بودند. در مقایسه با ایالت متحده، کشورهای اروپای غربی از تعطیلاتی تا دو تا سه برابر برخوردار هستند. برای نمونه، تعداد روزهای مرخصی در هلند بطور متوسط 5/32 روز در ایتالیا 32 روز و در آلمان 30 روز می باشد. غیبت و عدم حضور در سر کار نیز با استفاده از حقوق و مزایا و یا بدون استفاده از آن در حال افزایش است.
امروزه کارمندان و کارگران زودتر خود را بازنشسته می کنند متوسط سن بازنشستگی درآمریکا در بین سالهای 1950 تا 1955، 67 سال بوده و در بین سالهای 1985 تا 1990 به 63 سال رسیده است. در سال 1994 سن بازنشستگی به 60 سال کاهش یافت. با این وجود، سن بازنشستگی دوباره افزایش خواهد یافت. سن مشمول شدن برای دریافت بیمه های تامین اجتماعی تا سال 2022 از 65 تا 67 افزایش خواهد یافت. تا سال 2025 بدلیل بهبود شرایط زندگی، طول عمر افراد افزایش یافته و آنها زندگی طولانی تر و سالم تری را تجربه خواهند کرد. لذا پیش بینی می شود که سن بازنشستگی به 70 سال برسد. برای یک لحظه تصور کنید که طول عمر بشر به 160 سال رسیده است. اگر 60 سالگی سن بازنشستگی باشد ، آنگاه شخص مورد نظر یک قرن باقیمانده را چگونه خواهد گذراند؟
طلیعه اقتصاد مربوط به اوقات فراغت در پهنه خلق و خوها، دیدگاهها و فعالیتهای جدید بشر ظهور خواهد کرد. افراد جامعه آینده بجای خرید کالا، مشتاق به صرف هزین

ه برای کسب تجربه عملی خواهند بود. کسب وکارهائی که ماجراجوئی و هیجان را بعنوان کالای اصلی خود به خریداران ارائه می کنند، در این زمان با رشد بسیار چشمگیری مواجه خواهند شد. مردمان جوامعی مثل امریکا خواستار مشاهده و دیدن سایر قسمتهای جهان خواهند بود. در این میان ، چین بعنوان یکی از مکانهای پر جاذبه توریستی در جهان تا سال 2020 خواهد بود. برای بعضی از افراد صرف اوقات فراغت در جهت پرورش پتانسیل های درونی خود شاید گزینه اصلی باشد. افراد بیشتری وقت خود را صرف مسائل روحی و ذهنی کرده و روشهای قدیمی سیر و سلوک در جستجوی معنی زندگی دوباره جان تازه ای خواهند یافت. اما بنظر می رسد بیشتر افراد وقت فراغت خود را صرف ورزش و سرگرمی های تفریحی بک

نند.
عصر علوم مربوط به حیات: چیره و غالب تا سال 2100
علوم مربوط به زیست شناسی تا سال 2100 بر فعالیتهای اقتصادی چیره شده و تا حدودی نیز در قرن بعدی ادامه پیدا خواهد کرد. کد گشائی ژن انسان و سایر ارگانیسمها فصل جدیدی ازتحولات بالقوه را ایجاد میکند. آشکار شدن اسرار حیات که یکی از معماهای بزرگ بشر در همه اعصار بوده است، در این دوره آغاز می شود. درک و فهم طرح اولیه حیات، به مهندسان ژنتیک این امکان را خواهد داد که فرایند تکامل گیاهان و درختان، حیوانات و نوع بشر را به کنترل خود در آورند. تا اوایل سال 2020 قدرتهای سیاسی – اقتصادی باعث بزرگترین تقسیم بندی های اخلاقی و نژادی در طول کل حیات بشر خواهند شد. اصلاح نژادی یا به عبارت دیگر کنترل هوشمندانه بشر نسبت به تکامل خودش یکی از مباحث جنجال برانگیز در آن زمان خواهد بود. سازمانهای مذهبی در کنار سایر منتقدان، تلاشهای بی امانی را برا ی مقابله با فناوریهای اصلاح ژنتیک خواهند کرد. چنین مقاومتی در برابر پیشرفتهای مشابه علوم زیست شناسی دیده شده است. سالهایی نه چندان دور رهبران کلیسا پیوند زنی گیاهان و درختان را همچون کفرگوئی تقبیح می کردند. در قرون گذشته نیز، رهبران مذهبی کالبد شکافی مرده ها را غیر اخلاقی، زشت و موهن می دانستند ولی در نهایت مهندسی ژنتیک به این موانع فائق خواهد آمد. زیرا منافع این فناوری از جمله ریشه کن کردن بیماریهای ارثی، افزایش طول عمر، افزایش تولید غذا و مواد خوراکی و بهبود اثر بخشی مواد داروئی بسیار مهمتر از آن است که توسط گروهها و یا اشخاص

ی مورد انکار قرار گیرد. هم اکنون موضوع از بین بردن بیماریهای ارثی در دسترس بشر قرار گرفته است. بیش از 4000 ژن که در ارتباط مستقیم با مشکلات وراثتی می باشند، شناخته شده اند.
امروزه شرکتهای تجاری صفحات کوچک و لغزنده ای را تولید کرده اند که به راحتی با DNA واکنش داده و بیماری ژنتیکی احتمالی را تشخیص می دهند. این صفحات کوچک در حقیقت نقش یک آزمایشگاه بسیار کوچک را بازی می کنند. با استفاده از این امکانات سلولهای جنینی انسان جهت شناسائی مشکلاتش مثل تصلب بافتهای تخمدان در جن چنین تشریح کرد که جنین هائی با مشکلات ژنتیکی از جنین های سالم جدا شده و از بین می روند. در حقیقت این عمل را می توان نوعی سقط جنین و یا قتل عمدی افراد بالقوه مریض برشمرد.
نوزادان سفارشی که هزینه بالائی برای والدین دارند در نهایت نفع زیادی در زمینه سلامتی و زندگی بدون مشکل را خواهند داشت. چنین موضوعی در نهایت به یک هنجار اجتماعی تبدیل می شود. اسپرم ها و تخمک هائی که با جراحی جدا شده و در آزمایشگاهها با هم ترکیب می شوند در نهایت جنین تقویت شده ای را تولید می کنند. این جنین تولید شده در نهایت به بدن مادر برگردانده می شود. کنترل زاد و ولد به یک عمل بسیار ساده ای تبدیل شده و در بسیاری از مناطق جهان به اجرا گذاشته خواهد شد که تبعات اقتصادی عظیمی خواهد داشت.
افزایش طول عمر انسان به 120 تا 160 سال مشکلات دیگری را بوجود خواهد آورد. چطور افراد یک جامعه دوره بازنشستگی صد ساله را تحمل خواهند کرد؟ به نظر می رسد که جوامع می بایست در این شرایط چاره ای برای مسئله خودکشی و پوچ گرائی بیاندیشند.
فناوری زیستی باعث افزایش محصولات کشاورزی خواهد شد. محصولاتی که توسط مهندسی ژنتیک طراحی شده اند، توانائی رشد در محیط های نامناسب را پیدا کرده و محصول نهائی دارای مواد مقوی و مغذی خواهد بود. بطور مثال امروزه گوجه فرنگی هائی بطور مصنوعی و با مهندسی ژنتیک پرورش می یابند که مقاومت بالائی در برابر فاسد شدن و حتی صدمات ناشی از حمل و نقل های خشن دارند. هورمونهای رشدی که در آزمایشگاهها تولید شده اند به گاوها تزریق شده و باعث افزایش میزان شیر دهی آنها می شود. تمامی این موارد به مفهوم افزایش بسیار زیاد تولید و عرضه مواد ضروری می باشد.
مهندسی ژنتیک هم اکنون نیز قادر به تولید غذاداروها می باشد طوری که این مواد حاوی واکسن و یا سایر مواد داروئی بوده و لذا باعث افزایش ایمنی بد

ن در برابر بیماریها می شوند. گیاهان و مواد رستنی شاید به زودی طوری طراحی شوند که فقط محصول نهائی را تولید کنند یعنی بعنوان مثال با استفاده از زیست فناوری می توان بدون اینکه ریشه، بدنه، برگ، ساقه و یا حتی دانه ای وجود داشته باشد، آب پرتقال تولید کرد.
در نهایت باید گفت که اصول ژنتیک برای شبیه سازی اعضای بدن انسان بکار گرفته شده و یا حتی مکانیسم پیر شدن را کشف و متوقف خواهد کرد. احتمال فناناپذیری برای انسان چندان دور از ذهن نیست. افزایش جمعیت جهان و نرخ تولیدی بالا از مشخصه های اقتصادی این دوره می تواند باشد.
مواد فوق پیشرفته: سال 2200 تا 2300

فناوریهای مواد پیشرفته از جمله توانائی جداسازی و ساخت مجدد مواد در سطح اتمی وزیر اتمی دگرگونی بنیادینی را در علم مواد ایجاد خواهد کرد. اما تا رسیدن به این مرحله زمان قابل توجهی پیش روی ماست. این فناوریها ممکن است در سالهای 2200 تا 2300 به نقطه اوج خود برسند. علوم مربوط به مواد فوق پیشرفته قادر به حل هزاران هزار معماهای مربوط به حالتها و پیکر بندی مواد خواهد شد.
فشار یکی از عوامل موثر در شکل گرفتن مواد می باشد. نتیجه آزمایشهائی که به تازگی انجام گرفته حاکی است که ایزوتوپ های کربن در فشار دویست هزار اتمسفر به شکل گلوله های بیضوی در می آیند که می توان آنها در دمای محیط توسط واکنشهای مخصوصی تبدیل به الماس کرد. گاز هیدروژن نیز در فشار 5/2 میلیون اتمسفر تبدیل به فلز می شود. در این حالت این گاز صد برابر سوختهای فعلی ظرفیت تولید نیروی محرکه دارد. لذا هیدروژن در این دوره سوخت اصلی خواهد بود. تغییر دما از درجه بسیار داغ تا بسیار سرد نیز عامل بسیار موثری در خواص مکانیکی مواد می باشد. در درجه حرارت بسیار پایین، یعنی نزدیک صفر مطلق، بسیاری از مواد خاصیت ابر رسانائی پیدا می کنند و در نتیجه جریان الکتریسیته را بدون مقاومت از خود عبور می دهند. امروزه تحقیقات آزمایشگاهی سعی در تولید ابر رساناها در دماهای محیط دارند. واضح است که با مخلوط کردن عناصر آلیاژی درست در شرایط آزمایشگاهی مناسب رسیدن به چنین موادی امکان پذیر است. پتانسیل ذخیره انرژی در ابر رساناها بسیار بالا است. تحقیقات در این زمینه ممکن است روزی باعث ایجاد سیستم حمل ونقل بر اساس سوختهای ابر رسانه ای شود. موضوع انرژی در این دوره در کانون توجه همه اقتصاددانان خواهد بود.
رسیدن به درجه حرارتهائی معادل 1870000 درجه فارنهایت با کمک اشعه های لیزر به آسانی امکان پذیر شده است. در چنین درجه حرارتی اکثر مواد تبدیل به پلاسما شده و می توانند براحتی در فرایندهای جوش هسته ای بکار گرفته شوند. از دهه 1950 تعداد زیادی از انواع لیزرها تولید شده است. یکی از این اشعه ها در سال 1996 با انرژی خروجی 130 تریلیون وات تولید شد که اتمهای ساطع شده از این اشعه رفتاری مثل امواج

نور را به نمایش گذاشتند. قویترین نوع لیزر، یعنی لیزر با الکترون آزاد، توسط شتاب دهنده های خطی تولید می شود که انرژی الکترون را تبدیل به لیزر می کند. کاربردهای عملی لیزر از ارتباطات مخابراتی تا جراحی های پزشکی باعث دگرگونی کلی در همه صنایع شده است.
توسعه و تولید مواد مصنوعی با سرعت سرسام آوری ادامه داشته و به همین صورت نیز ادامه خواهد یافت. پلاستیک هائی مثل وینیل (Vinyl

) و پلی استایرن (Polystyrene) که در سال 1828 کشف شدند، باعث بوجود آمدن صنایع بسیار مهمی در قرن بیستم شدند. پلاستیکهائی با خواص هدایت الکتریکی، اپوکسی رزین ها و تفلون برای وسائل آشپزخانه باعث سهولت در بعضی فعالیتهای روزمره زندگی شدند. کشف مواد جدید تقریبا” هر روز اتفاق می افتد و اخبار روزانه در کشورها حاوی مطالبی در این موارد هستند. بیش از ده میلیون ترکیب شیمیائی تاکنون شناخته شده و به این آمار روزانه چهار صد هزار ترکیب جدید اضافه می شود.
مواد طراحی شده تنها به مواد غیر آلی محدود نمی شوند. بلکه مواد مصنوعی آلی نیز به وفور وجود دارند. بعنوان مثال ماده متداول در تصفیه خانه ها یعنی قند و شیرین کننده ها را در نظر بگیرید. این مواد شیرین کننده را دانشمندان در اواخر قرن نوزدهم کشف کردند و شیرین کننده ای را که با مهندسی ژنتیک ساخته شده است نیز در دهه 1990 به بازار ارائه دادند. امروزه بسیاری معتقدند که بیش از هزار نوع ماده شیرین کننده طبیعی و مصنوعی در تصفیه خانه ها وجود دارد. یک شیرین کننده مصنوعی بیش از 50000 برابر شیرین تر از شکر های معمولی در آشپزخانه هاست. با ایجاد امکانات تولیدی بسیار کوچکی در حد چند صد متر مربع و تولید شیرین کننده های مصنوعی می توان محصول معادل با تولیدات صدها کارخانه ها ی قند و شکر سازی با هزاران کارگر تولید کرد. لذا چنین امکانات کوچکی جایگزین هزاران هکتار زمین و چند هزار کارگر خواهد شد. مهمترین موضوع اینکه اینگونه شیرین کننده ها در کنترل قند خون، چاقی و بهبود سلامتی نیز موثر بوده و باعث افزایش طول عمر انسانها می شود.
فناوری نانو یا تولید ابزارآلات و ماشینها در ابعاد مولکولی نیز در حال اوج گرفتن و اعمال تغییرات ودگرگونیهای اساسی است. فناوری نانو مواد کمتری را بکار برده، انرژی کمتری را مصرف کرده، و تولید زباله را نیز به حداقل خواهد رساند. لوله های آزمایشگاهی با قطر داخلی ده میلیونیم یک متر با استفاده از نانو لوله های کربنی تولید شده اند و همچنین موتورهای الکترواستاتیک به کوچکی هفتاد میکرون و با سرعت 240000 د

ور در دقیقه و گاهی اوقات 600000 دوردر دقیقه نیز در آینده ای نزدیک تولید خواهند شد. این موتورها در جراحی های بسیار ریز مثل برش شریانها و یا حتی برداشتن چربیهای رسوب کرده در جداره رگها بکار گرفته می شوند. ظهوردستگاههائی که حاوی عامل تولید کننده ای همانند DNA باشند، نیز در آینده بوجود خواهند آمد. در این حالت این دستگاهها قادر به تولید مثل بوده و بطور خود به خود به تعدادشان افزوده خواهد شد. علوم مواد فوق پیشرفته حتی ابعاد کوچکتر از نانو را نیز مورد بررسی قرار داده و گام به گ

ام به سمت درک درست و کامل ساختار اصلی اتمها حرکت خواهد کرد. تا کنون بیش از 300 ذره زیر اتمی کشف شده و بنظرمی رسد که شناخت تمامی ذرات زیر اتمی نیاز به زمان بسیار طولانی تر دارد.
عصر جدید هسته ای (سالهای بین 2500-2100)
طلیعه عصر جدید اتمی با پدیده جوش گرما هسته ای پا به عرصه وجود خواهد گذاشت. جوش هسته ای از هیدروژن بصورت بی حد وحصر استفاده کرده و لذا نیاز به انرژی را بطور گسترده تامین خواهد کرد. در این عصر انسان با شبیه سازی واکنش هسته ای خورشید توانائی تولید نامحدود انرژی را بدست خواهد آورد. نیاز به انرژی های گرما هسته ای با توجه به تمام شدن صنایع نفتی در سالهای بین 2050 تا 2100 به حداکثر خود خواهید رسید. (انستیتو نفت امریکا میزان ذخایر نفت خام در کره زمین را در حدود 2 تریلیون بشکه تخمین زده است که حداکثر تا 95 سال دیگر قابل استحصال خواهد بود). سالهای قبل از 2050 اقتصاد دنیا دوباره به سوی ذغال سنگ گرایش پیدا خواهد کرد. سپس حول و حوش سالهای 2250 تا 2500 میلادی ذخایر ذغال سنگ نیز تمام شده و با توجه به اینکه نفت نیز کاملا” از بین رفته است، لذا نیاز به منبع انرژی دیگر یک ضرورت خواهد بود. جوش هسته ای هیدروژن می تواند تا 50 میلیون سال انرژی کل دنیا را تامین کند. آب اقیانوسها تا عمق 3 متر از سطح، به اندازه کافی یکی از ایزوتوپهای هیدروژن به نام دوتریم (Deuterium) را داراست که بهترین ماده اولیه راکتورهای جوش هسته ای با هیدروژن می باشد. استحصال هیدروژن از لایه سطحی زمین نیز به این میزان هیدروژن اضافه شده و منبع لایزالی برای انرژی در آینده خواهد بود. البته دریافت هیدروژن از سایر کرات و خارج از جو زمین نیز یکی دیگر از منابع تامین هیدروژن می باشد که فراتر از نیاز بشر برای تامین می باشد. همچنین هزینه تبدیل دوتریم به ترتیتیم (Tritium) که ایزوتوپ دیگری از هیدروژن بوده و قدرت تامین انرژی در حدود چهار برابر بیشتر از دوتریم را داراست، چندان زیاد نیست. برای مقرون به صرفه بودن استفاده از جوش هسته ای، نوآوری هائی در حوزه هائی م

انند شیمی پلاسما، فیزیک، توسعه محفظه هایی با مقاومت بالای حرارتی، لیزر و تصفیه بهینه مواد خام، نیاز حتمی است. اما این مشکلات غیر قابل حل نیستند. موضوعاتی که باید مد نظر قرار گیرند، همانا فرایندهای قانونگذاری، ساخت و دیگر اقدامات مربوط به شروع عملیاتهای ساخت می باشد. با در نظر گرفتن همه موارد زمان زیادی می بایست صرف تحقیقات شود. به نظر می رسد که افتتاح اولین موسسه تولید انرژی با جوش هسته ای هیدروژنی در سالهای 2025 بوقوع بپیوندد. دیگر منابع تولید انرژی مثل صفحات فوتوولتائیک (Photovoltaic) که انرژی خورشیدی

را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند نیز در ا

ین دوره وجود خواهند داشت ولی سهم کوچکتری از تولید انرژی را به خود اختصاص خواهند داد. بعنوان مثال قدرت باد در سال 1997 تاحدود 7630 مگاوات در ایالات متحده برق تولید کرد. با وجود اینکه رقم تولید انرژی چندان بالا نیست ولی این گونه روشهای تولید انرژی همچنان به راه خود ادامه خواهند داد. انتظار می رود سلولهای سوختی تا سال 2025 توجیه اقتصادی پیدا کرده و در بیشتر نقاط جهان مورد استفاده قرار گیرد.
عصر جدید فضا: سالهای 2500 تا 3000
شرکتها و موسسات اقتصادی فعال در خارج از کره زمین در سالهای 2500 بیشتر فعالیتهای اقتصادی را به خود اختصاص خواهند داد. قرن هاست که بشر با تلسکوپ و سایر وسائل این چنینی مشغول رصد کردن فضای بیکران خارج از جو زمین می باشد. فیزیک نجومی و رشته های مطالعاتی مشابه بطور گسترده و مداوم در حال کشف اسرار بیشتری از کهکشانها بوده و اطلاعات بیشتری در اختیار بشر قرار می دهند. سفینه های فضائی هم اکنون مشغول کند و کاو فضای بیرون از جو زمین هستند. کهکشان راه شیری که زمین نیز جزئی از این کهکشان می باشد، در حدود 200 تا 400 میلیارد سیاره دارد. بطور کلی تخمین زده می شود که کل کائنات در حدود 125 میلیارد کهکشان داشته باشد. با وجود چنین ابعاد عظیمی از کائنات، کسب و کارهای فعال در زمینه مطالعات فضائی در حال ساختن امکاناتی برای مسافرتهای فضائی یا به عبارت دیگر توریسم فضائی هستند. به موازات گردشگری در سایر مدارات فضائی، استفاده از منابع طبیعی سایر سیارات نیز در کانون توجه شرکتها و موسسات اقتصادی قرار دارد. استخراج مواد معدنی و خام از سایر سیارات مثل کره ماه گزینه هائی است ک

ه در آزمایشگاههای این شرکتها در حال بررسی است. فناوریهای زیادی جهت رسیدن به عصر جدید فضا ضروری است که تا تحقق کامل آنها زمان زیادی باید منتظر شد.

 دانلود پروژه مقاله تیرویید چیست؟ در word دارای 10 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله تیرویید چیست؟ در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود پروژه مقاله تیرویید چیست؟ در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود پروژه مقاله تیرویید چیست؟ در word :

تیرویید چیست؟

غده تیرویید در ناحیه جلوی گردن واقع شده و دارای دو لوب است که در دو طرف نای درست زیر حنجره قرار دارند. این غده حدود 15 تا 25 گرم وزن دارد. دو قسمت غده تیرویید توسط نوار نازک نسجی که به عنوان ایستموس (ISTHMUS) تیرویید نامیده می‌شود، به یکدیگر وصل گردید‌ه‌اند.
هورمون‌های تیرویید پس از ساخته شدن در این غده به جریان خون منتقل شده و بسیاری از فرآیند‌های شیمیایی را در بخش‌های مختلف بدن کنترل می‌کنند. این هورمون‌ها برای تکامل و عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی و برای حفط دمای بدن و انرژی ضروری‌اند. غده تیرویید هورمون‌های خود را در خون ترشح می‌کند.

این هورمون‌ها (یعنی تری‌یدوتیرونین و تیروکسین) واکنش‌های شیمیایی عضلات، کبد، قلب و کلیه‌ها را تحت تآثیر قرار داده و برای رشد و

تکامل مغز نیز ضروری‌اند. هورمون‌های تیرویید بر غده هیپوفیز اثر نموده و موجب ترشح هورمون کنترل کننده تیرویید، یعنی TSH می‌شوند که به نوبه خ

ود موجب تحریک تیرویید می‌شود. وقتی میزان هورمون‌های تیرویید در خون کاهش می‌یابد، هیپوفیز با ترشح بیشتر TSH، تیرویید را فعال‌تر می‌کند.
آثار عمده هورمون‌های تیرویید در بدن
1- تولید انرژی
2- تحریک ساخت پروتئین‌ها
3- تأثیر در رشد و تکامل
4- تنظیم ورود اسید آمینه، کربوهیدرات‌ها و الکترولیت‌ها به داخل سلول
5- تأثیر روی سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها
6- تأثیر روی سوخت و ساز چربی‌ها

7- تغییر در سوخت و ساز بعضی از دارو‌ها

نقش ید در بدن
ید در سال 1811 توسط کورتوا، یک شیمی‌دان فرانسوی که به منظور تهیه باروت برای ارتش ناپلئون کار می‌کرد، از جلبک‌‌های دریایی خشک که به عنوان

منبع آهک برای ساخت نیترات پتاسیم به کار گرفته بود، به دست آمد. در سال 1820 یک پزشک سوئیسی به نام کوآنده، بیماران مبتلا به گواتر را با موفقیت با محلول الکلی ید درمان کرد. پس از آن شاتن، میزان ید را در مواد غذایی و آب آشامیدنی‌ اندازه‌گیری نمود و نشان داد که میزان آن در مناطق گواتر خیز نسبتا پایین است و پس از آن در سال 1920 کندال و استنبرگ توانستند ماد‌ه‌ای حاوی ید را که تیروکسین نامیدند، به صورت متبلور از تیرویید جدا کنند.
مهم‌ترین مورد استفاده ید در بدن، شرکت آن در ساختمان هورمون‌های تیروییدی است. اگرچه تیرویید دارای مکانیسم‌هایی است که می‌تواند تا حدودی کمبود نسبی ید را جبران کند، ولی کمبود شدید ید موجب بروز اختلالات شدید در اعمال غده تیرویید می‌شود.
مصرف روزانه ید در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. به طوری که در کشور‌های غربی به دلیل افزودن ید به نان و نمک و سایر مواد غذایی، مصرف روزانه ید در حدود 500 میکروگرم و در سایر کشورها میزان متوسط مصرف روزانه در حدود 150تا 200 میکروگرم است.
نیاز روزانه ید در هر فرد به طور متوسط بین 70 تا 100 میکروگرم است که 5 تا 10 درصد آن از طریق آب آشامیدنی و بقیه از طرق دیگر تامین می‌شود.

بهترین و غنی‌ترین منابع غذایی حاوی ید، ماهیان و سایر مواد غذایی دریایی هستند، چون برف و باران موجب شسته شدن ید سطحی ارتفاعات و دامنه‌های آن شده و به تدریج که آب‌ها به دریا سرازیر می‌شوند، فرآورده‌ها و محصولات غذایی دریایی، ید بیشتری جذب می‌کنند.
وظایف زیستی تیرویید
افزایش سوخت و ساز بدن، تاثیر اصلی هورمون‌های تیرویی

دی است. این هورمون‌ها سوخت و ساز قندها و چربی‌ها را افزایش می‌دهند. آنها باعث تحریک ساخت پروتئین نیز می‌شوند. بنابراین هورمون‌های تیرویید برای

رشد طبیعی بدن ضروری هستند.
کم‌کاری تیرویید (هیپوتیروییدیسم)
این کلمه به معنی ناکافی بودن مقدار هورمون تیرویید در بدن است و با سنجش مقادیر کم هورمون‌های تیرویید در خون، تشخیص داده می‌شود.
هیپوتیروییدیسم موجب تنبلی، خواب آلودگی، خشکی پوست ، عدم تحمل سرما و یبوست می‌شود و در کودکان خیلی خردسال، نه تنها موجب بروز این نشانه‌ها می‌شود، بلکه با تأخیر رشد جسمی و مغزی همراه است.
گواتر یعنی چه؟
اصطلاح گواتر به معنی آن است که غده تیرویید بزرگ‌تر از حد ط

بیعی شود (تصویر روبرو).
افرادی که کمبود ید دارند به گواتر مبتلا می‌شوند، زیرا تیرویید آنها نمی‌تواند هورمون کافی تولید نماید. با کاهش هورمون تیرویید در خون، غده هیپوفیز هورمون TSH بیشتری تولید می‌کند که این خود موجب افزایش کار تیرویید برای ترشح بیشتر هورمون می‌شود. گواتر نشانه‌ای از تلاش بدن برای جبران کمبود ید است، گرچه گواتر علل دیگری نیز دارد.
وقتی تیرویید پرکار می‌شود

پرکاری تیرویید بیماری نسبتا شایعی است که اکثر مردم

از آن غافلند یا به تشخیص آن اهمیت چندانی نمی‌دهند. پرکاری تیرویید ز

مانی ایجاد می‌شود که تیرویید به هر دلیلی بیش از حد عادی هورمون تولید کند. پرکاری تیرویید بیشتر در سنین 20 تا40 سالگی رخ می‌دهد و زنان بیش از مردان دچار این بیماری می‌شوند.
در پرکاری تیرویید نیز کم‌پشتی وسیع موهای سر و ریز

ش مو دیده می‌شود و حتی در مواردی، موهای زیر بغل هم کاهش می‌یابد. علائم آن کاهش وزن زیاد با وجود تغذیه طبیعی، لرزش دست‌ها، تپش قلب ، عصبانیت و تغییرات پوست و مو است.
خارش پوست ، عدم تحمل گرما و برجسته شدن کره چشم (اگزوفتالمی) دردسرهایی هستند که اغلب این بیماران با آن دست به گریبانند.
خوشبختانه با یک آزمایش ساده خون می‌توان فع

الیت تیرویید را اندازه گرفت و با درمان خوراکی یا دیگر درمان‌های رایج، مشکلات آن را کم کرد و به راحتی از آسیب پوست و مو جلوگیری نمود.
بنابراین علت ریزش موی شما، خارش پوستتان و خشکی آن را شا

ید بتوان صرفا در اختلالات تیرویید جستجو کرد. پس در موقع بروز این مشکلات، علاوه بر پزشک متخصص پوست، به یک پزشک متخصص غدد هم مراجعه کنید تا مطمئن شوید که مشکل از تیرویید شماست یا نه.
غده تیروئید یا تیرویید در گردن در قسمت قدامی نای، بین غضروف کریکوئید و فرورفتگی سوپرااسترنال قرار گرفته‌است. تیروئید شامل دو لُب است که به وسیله یک تنگه به هم متصل شده‌اند. این غده به طور صبیعی 12 تا 20 گرم وزن دارد. بسیار پرعروق است و قوام نرمی دارد. چهار غده پاراتیروئید که هورمون پاراتیروئید را تولید می‌کنند در قسمت خلفی هر کدام از لُب‌های تیروئید قرار گرفته‌اند. این غده دو هورمون مرتبط به هم تولید می‌کند که تیروکسین(T4) و تری‌یدوتیرونید(T3) نام دارند. این هورمون‌ها نقش بسیار مهمی در تمایز سلول‌ها در طی مراحل تکاملی بدن بازی می‌کنند و همچنین به حفظ هومئوستاز ترموژنیک و متابولیک در بدن افراد بالغ کمک می‌نمایند.

تنظیم غده تیروئید
هورمون TSH که به وسیله سلول‌های غده هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود در کنترل محور تیروئید نقش محوری داشته و مفیدترین نشانگر فیزولوژ

یک فعالیت هورمون تیروئید است. عامل اصلی تعیین نقطه تنظیم در محور تیروئید هورمون TSH است. ترشح این هورمون به وسیله هورمون هیپوتالاموسی TRH تنظیم می‌شود. TRH عمده‌ترین محرک سنتز و ترشح TSH است. تقریبا 15 دقیقه پس از تجویز TRH میزان ترشح TSH به حداکثر خود می‌رسد. کاهش سطح هورمون‌های تیروئید سبب افزایش تولید پایه TSH و تشدید اثر تحریکی TRH بر TSH می‌شود. افزایش سطح ه

ورمون‌های تیروئید نیز به سرعت و به صورت

مستقیم TSH را مهار کرده و همجنین اثر تحریکی TRH بر TSH را مهار می‌کنند. این نشان می‌دهد که هورمون‌های تیروئید عامل اصلی تنظیم کننده تولید TSH هستند. نظیر سایر هورمون‌های هیپوفیزی، TSH به صورت ضربانی ترشح می‌شود و میزان ترشح آن در ساعات مختلف شبانه‌روز متفاوت است. حداکثر میزان ترشح این هورمون در هنگام شب رخ می‌دهد و چون نوسان هورمون TSH خفیف است یک‌بار اندازه‌گیری آن برای ارزیابی میزان هورمون در گردش خون کافی است.

سنتز هورمون تیروئید

هورمون‌های تیروئید از تیروگلوبولین که یک گلیکوپروتئین بزرگ یددار است مشتق می‌شوند. جذب ید اولین مرحله اساسی در سنتز هورمون تیروئید است. یدی که از راه غذا وارد بدن می‌شود به پروتئین‌های سرم و به ویژه آلبومین متصل می‌گردد. یدی که به پروتئین‌ها متصل نشده باشد از طریق ادرار دفع می‌شود. تنظیم مکانیسم انتقال ید بسیار دقیق است و این امر امکان تطابق با مقادیر متفاوت ید رژیم غذایی را فراهم می‌کند. کاهش ید رژیم غذایی سبب افزایش جذب آن می‌شود. در مناطقی که کمبود نسبی ید وجو دارد، شیوع گواتر افزایش می‌یابد.

هورمونهای تیروئیدی

سلولهای تیروئید ، هورمون مختلف ترشح می‌کنند. تیروکسین (T4) ، تری یدوتیرونین ( T3) که معمولا هورمونهای تیروئیدی نامیده می‌شوند و کلسی تونین (Calcitonine).
جذب متابولیسم ید
وجود ید برای سنتز هورمونهای تیروئید اهمیت اساسی دارد. در حقیقت غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید در بدن است و کمبود ید به اختلالاتی در کار تیروئید منجر می‌شود. ید توسط غذا به بدن و توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود.
تنظیم کار تیروئید
ترشح هورمون تیروئید یا محرک تیروئید (TSH) ، آزاد سازی هورمونهای تیروئیدی را کنترل می‌کند، میزان ترشح TSH نیز بر اساس سطوح هورمونهای تیروئید در خون تنظیم می‌شود. اگر هورمون تیروئید در خون کاهش پیدا کند. ترشح TSH افزایش می‌یابد و در نتیجه سطح T3 و T4 در خون بالا می‌رود. هورمون آزاد کننده تیروتروپین (TRH) که از هیپوتالاموس ترشح می‌شود، آزاد شدن TSH از غده هیپوفیز را تا حدودی تعدیل می‌کند.
کار هورمونهای تیروئید
اصلیترین کار T3 و T4 کنترل فعالیت متابولیک سلول است. تیروکسین ، تری ید و تیرونین نمو صحیح مغز را ممکن می‌سازند، تولید ادرار ، تجزیه پرو

تئینها و جذب گلوکز توسط سلولها ، را افزایش می‌دهد. کلسی تونین یا تیروکلسی تونین توسط تیروئید ترشح می‌شود. اما تحت کنترل TSH قرار ندارد. این هورمون در پاسخ به افزایش سطح کلسیم پلاسمای خون ترشح می‌شود و با افزایش دادن رسوب کلسیم در استخوان سطح کلسیم در پلاسما را پایین می‌آورد.

کم کاری تیروئید و میکزدم Hypothyroidism and Myxedema
هیپوتیروئیدسیم حالتی است که با پیشرفت کند کم کاری تیروئیدی مشخص می‌شود. و در انواع مختلف دسته بندی می‌شود.

• نوع اولیه : بیش از 95 درصد موارد مبتلایان دچار کم کاری اولیه تیروئید هستند که اختلال عملکرد خود غده تیروئید است.

• نوع ثانویه : کم کاری تیروئید به علت نارسایی هیپوفیز را هیپوتیروئیدی ثانویه گویند.
• نوع ثالثیه : کم کاری تیروئید ناشی از نارسایی هیپوتالاموس را هیپوتیروئیدی ثالثیه گویند.
• وجود هیپوتیروئیدی از زمان تولد را کرتینیسم گویند. مادر نیز ممکن است دچار کم کاری تیروئیدی باشد.
• تیروئیدیت اتوایمیون (تیروئیدیت هاشیموتو) شایعترین کم کاری تیروئید در بالغین است که غده تیروئید توسط سیستم ایمنی بدن مورد تهاجم قرار می‌گیرد.
• کم کاری تیروئید در مبتلایان به پرکاری تیروئید که توسط ید رادیواکتیو ، جراحی یا داروهای ضد تیروئیدی درمان شده‌اند نیز مشاهده می‌شود.
تظاهرات بالینی
علائم بالینی در ابتدا غیر اختصاصی مفرط بیمار مانع می‌شود کار روزانه خود را بطور کامل انجام دهد. شکایاتی مثل ریزش مو ، شکنندگی ناخنها و خشکی پوست در این بیماران شایع است. امکان بی‌حس شدن یا تیغ شدن انگشتان نیز وجود دارد. گاهی بیمار از خشن شدن صدا شکایت دارد. علاوه بر از بین رفتن میل جنسی ، بیماران مونث دچار اختلالات قاعدگی مثل منوراژی یا آمنوره نیز می‌شوند. در کم کاری شدید تیروئید ، درجه حرارت و سرعت ضربان قلب از حد طبیعی کمتر می‌شوند.

وزن بیمار ، حتی بدون افزایش مصرف غذا معمولا رو به

افزایش می‌گذارد، با این وجود احتمال کاشکسی در کم کاری شدید وجود دارد. ضخامت پوست به علت تجمع پلی ساکارید در بافتهای زیر پوستی (میکزدم) افزایش می‌یابد. صورت بیمار حالت بی‌تفاوتی پیدا می‌کند و مثل ماسک می‌شود. بیمار در محیط گرم نیز از سرما شکایت دارد. با پیشرفت بیماری پاسخهای عاطفی بیمار کند می‌شود. فرآیندهای هوشی کند می‌شود. و بیمار حالت بی‌تفاوتی پیدا می‌کند. اندازه زبان ، دستها و پاها در اکثر مبتلایان بزرگ می‌شود. بیمار از یبوست شکایت دارد.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism Graves diseafe)

پرکاری تیروئید یک بیماری کاملا مشخص بوده که شایعترین علت آن بیماری گریوز تشکیل می‌دهد معمولا آن را گواتر اگزوفتالمیک نیز می‌نامند.
علت پرکاری تیروئید
کاملا مشخص نیست. به نظر می‌رسد برون ده بیش از حد غده تیروئید غیر طبیعی آن توسط ایونوگلبولینهای در گردش خون مربوط باشد. ماده‌ای به نام محرک طویل الاثر تیروئید با غلظت زیاد در سرم بسیاری از مبتلایان به هیپوتیروئیدی مشاهده شده است که امکان دارد با نقص سیستم ایمنی بیمار ارتباط داشته باشد. امکان دارد به دنبال ضربه روحی- استرس یا عفونت ایجاد شود. علل شایع دیگر پرکاری تیروئید عبارتند از : تیروئییت و مصرف زیاد از حد هورمونهای تیروئیدی.

مشخصات بالینی
به صورت یک سری نشانه و علائم مشخص تظاهر می‌یابد (تیروتوکسیکوز یا سمیت تیروئیدی). علامت مشخصه آنها اغلب حالت عصبی است. این بیماران از نظر عاطفی اغلب به شدت تحریک پذیر ، بیقرار و نگران می‌باشند. بیمار نمی‌تواند آرام بنشیند، اغلب از تپش قلب ناراحت است، نبض آنها چه در حالت استراحت و چه در فعالیت بطور غیر طبیعی بالا است. این بیماران نمی‌توانند گرما را تحمل کنند، بسادگی دچار تعریق فراوان می‌شوند. پوست آنها همیشه برافروخته است، رنگ نقره‌ای مشخصی دارد و گرم ، نرم و مرطوب است. گاهی لرزش ظریفی در دستها مشاهده می شود.

بسیاری چشمان بر آمده (اگزوفتالموس) دارند که حالت خمیدگی در چهره آنها ایجاد می‌کند. سایر علائم عبارتند از افزایش اشتها و پرخوری ، تا زمانی که علائم گوارشی ظاهر نشده‌اند، کاهش وزن تدریجی ، خستگی ، ضعف و غیرعادی عضلانی ، آمن

وره ، تغییرات اجابت مزاج به شکل یبوست یا اسهال سرعت ضربان قلب بین 90 تا 60 بار در دقیقه است. فشار خون سیستولیک بالا است ولی فشار دیاستولیک افزایش نمی‌یابد. امکان فیبرپلاسیون دهلیزی وجود دارد، نارسایی احتقایی قلب بخصوص در سالخوردگان شایع است.

 دانلود پروژه مقاله تنظیم خانواده در word دارای 13 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله تنظیم خانواده در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود پروژه مقاله تنظیم خانواده در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود پروژه مقاله تنظیم خانواده در word :

تنظیم خانواده

تعریف سازمان جهانی ازتنظیم خانواده چنین است: تنظیم خانواده مشتمل بر اقدامهایی است که افراد و زوجها را یاری می دهد تا از داشتن فرزند نا خواسته جلوگیری کنند فاصله بین فرزندان خود را تنظیم کنند زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند و آگاهانه درباره تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند. خدماتی که این نیات را میسر می سازد مشت

مل بر : آموزش و مشاوره درباره تنظیم خانواده ، تامین وسایل جلوگیری از حاملگی ، کمک به کسانی که دچار ناباروری هستند و آموزش پدران درباره خانواده و فرزندان. شناخت روشهای جلوگیری از حاملگی و آگاهی نسبت به مزایا و معایب هر روش می تواند زوجها را برای انتخاب مناسب ترین روش در پیشگیری از تولدی ناخواسته راهنمایی کند.

روشهای جلوگیری از بارداری
حاملگی حاصل پیوند ( لقاح) تخمک زدن و اسپرم مرد است. برای جلوگیری از حاملگی باید مانع این پیوند شد. این کار از چند راه میسر است:
الف: ممانعت از آزاد شدن تخمک زن

روشهای هورمونی از این راه سبب جلوگیری از حاملگی می شوند. مثل قرصهای خوراکی دارای دو نوع هورمون قرصهایی که فقط یک نوع هورمون دارند هورمونهای تزریقی و کپسولهای کاشتنی.
ب: روشهای مکانیکی:
در این روشها بر سر راه حرکت اسپرم به درون رحم و ملاقات با تخم

ک یا لانه گزینی تخم حاصل از لقاح مانع ایجاد شود. مثل ابزارهای داخل رحمی ( انواع آی یو دی) انواع غلافهایی که مردان یا زنان از آنها استفاده می کنند و انواع داروها و موادی که سبب کشته شدن اسپرم می شود.
ج: روشهای جراحی:
می توان با عمل جراحی لوله هایی را که در زن سبب انتقال تخمک و در مرد مسیر حرکت اسپرم می باشد، بست. دسترسی به لوله های مرد بسیار آسانتر است و در شیوه های امروزین ، بستن این لوله ها حتی بدون استفاده از تیغ جراحی میسر می گردد.
د: روشهای طبیعی:
تخمک و اسپرم ، عمر محدود دارند. اگر در روزهایی که تخمک آزاد شده از تخمدان حیات دارد نزدیکی صورت نگیرد بدیهی است که لقاحی در کار نخواهد بود و از ح

املگی جلوگیری می شود. اساس روشهای طبیعی همین نکته است.
پیشرفتهای تکنولوژیک امروز ، خوشبختانه دسترسی به وسایل و روشهای متنوع تر و موثر تر برای جلوگیری از حاملگی را میسر ساخته است.
چند نکته مهم:
1- اولین مقاربت نیز می تواند منجر به حاملگی شود.
2- دوش گرفتن و شستشو پس از نزدیکی نمی تواند از حاملگی جلوگیری کند.
3- حاملگی حتی با داشتن پرده بکارت ( در دوران عقد) نیز احتمال

دارد.

قرصهای خوراکی جلوگیری از حاملگی نوع ترکیبی
قرصها دارای هورمونهای ساختگی زنانه شبیه استروژن و پروژسترون طبیعی است. قرص اگر به قاعده خورده شود در جلاین وگیری از حاملگی تاثیر فراوان خواهد داشت. و 99/9 درصد از زوجهایی که این شیوه را برای جلوگیری از حاملگی انتخاب کرده اند و از آد.بهترین و مطمئن ترین روش پیشکیری از حاملگی در ابتدای ازدواج استفاده از قرصهای خوراکی جلوگیری از حاملگی است.
مزایا
قرص کاملا موثر و بی خطر و بازگشت پذیر است.
قرص علاوه بر خاصیت جلوگیری از حاملگی چند اثر بهداشتی عمده دارد.
1- کاهش احتمال ابتلا به سرطان جسم رحم
2- کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان
3- محافظت در برابر بیماریهایی چون بیماری التهابی لگن خاصره و

بیماریهای خوش خیم پستان
4- محافظت در مقابل کم خونی به علت کم شدن حجم خون عادت ماهانه زن
5- کاهش میزان بروز حاملگیهای خارج از رحم
6- منظم تر شدن عادت ماهانه و کاهش دردهای این دوران
7- کمک به درمان جوشهای صورت
عوارض جانبی

قرص اثر بعضی از داروها مانند داروی ضد افسردگی و آرام بخشها را زیادتر میکند.از جمله عوارض قرصها عبارتست از :
لکه بینی و بی نظمی عادت ماهانه ، تهوع ، سر دردهای خفیف، دردناک شدن پستانها ، مختصری کاهش یا افزایش وزن ، و تغییر خلق و خو . علائمی مانند تهوع و استفراغ و سردرد دو سه ماه پس از خوردن قرص به تدریج کم می شود. قرصهای ترکیبی حجم شیر مادر را کم می کند. بنابراین زنان شیرده در 6 ماهه اول بعد از زایمان نباید از این قرصها استفاده کنند.
روش استفاده از قرص
قرص را باید هر روز و معمولا در ساعتی معین خوردبهتر است قرص پس از شام و قبل از خواب خورده شود. در خوردن قرص اولین روز قاعدگی روز اول محسوب میگرددو بر این اساس در روز پنجم قاعدگی خواه خونریزی تمام شده یا ادامه داشته باشد اولین قرص خورده می شود. پس از 21 روز قرص ها به پایان می رسد .7 روز کامل خورده نمی شوداز روز هشتم به بعد خوردن قرص آغاز میشود.در هفته اول برای اطمینان بیشتر علاوه بر قرص باید از روش دیگری نیز مثل کاندوم استفاده کرد.در صورت فراموشی احتمال حامله شدن در میان است.اگر زنی یک شب خوردن قرص را فراموش کند به محض اینکه متوجه این نکته شد باید قرص را بخورد. اگر تا شب بعد به یادش نیامد شب بعد دو قرص بخورد. اگر دو شب پشت سر هم فراموش کرده باشد در دو شب بعد هر بار دو قرص بخورد در مجموع 4 قرص و برای اطمینان تا تمام شدن قرص های آن بسته از روش دیگری استفاده کند.اگر سه شب پشت سز هم یا بیشتر خوردن قرص فراموش شده باشد باید از خوردن بقیه قرص ها خودداری گردد و از روش دیگری برای جلوگیری از حاملگی

استفاده شود تا قاعدگی آغاز گردد سپس از روز پنجم قاعدگی خوردن قرص های بسته جدید آغاز شود. در خانمهایی که به طور مرتب قرص می خورند معاینات بالینی مثل اندازه گیری وزن و فشار خون ، معاینه پستان ، معاینه لگن و لمس کبد ابتدا سه ماه پس از شروع قرص و پس از آن هر سال یک بار ضرورت دارد.
قرصهای دوران شیردهی یا قرصهای خوراکی که فقط پروژستین دارند.
این قرصها به جای هر دو هورمون پروژسترون و استروژن فقط حاوی هورمون شبه پروژسترون هستند. میزان اثر قرصهایی که فقط پروژسترون دارند اندکی کمتر از قرصهای خوراکی ترکیبی است.این نوع قرص ، اگر به درستی و به طور مستمر مصرف ش

ود 99/5 درصد و اگر به طور معمول خورده شود تا 95 درصد از حاملگی جلوگیری می کند. این قرصها بر کمیت و کیفیت شیر مادر اثر ندارد.استفاده از قرصهای مینی

پیل در طول مدت شیر دادن احتمال حامله شدن مادر را از میان می برد. بسته های این قرصها 28 تایی است. هر روز در ساعت معین یک قرص خورده میشود. با تمام شدن هر بسته از شب بعد بدون فاصله خوردن قرصهای بسته بعد آغاز می شود.
در صورت فراموش کردن مصرف قرص
چنانچه پیش از12 ساعت از زمان همیشگی ، خوردن قرص را به یاد آورید ، بلافاصله یک قرص مصرف کنید .
چنانچه بعد از ‍12ساعت به یاد آوردید که یک قرص یا بیشتر را فراموش کرده اید ، مصرف بقیه قرص ها را ادامه داده و قرص های فراموش شده رامصرف نکنید . در عوض به منظور پیشگری از بارداری نا خواسته حتماً به طور همزمان با مصرف بقیه قرص ها از روش دیگری ، مثل کاندوم ، استفاده کنید .

روشهای تزریقی جلوگیری از حاملگی
تزریق هورمون پروژسترون ( و در بعضی موارد همراه با استروژن ) به صورت ماهانه در چین و آمریکای لاتین طرفدار دارد و 5/1 میلیون زن از این وسیله استفاده می کنن

د و یکی از روشهای قابل برگشت پیشگیری از حاملگی است .
آمپولهای ضدحاملگی تزریقی اگر به طور صحیح استفاده شوند ، در زمره مؤثرترین روشها به شمار می روند و دراغلب فرهنگها مورد قبول هستند .
این آمپولها حاوی نوعی هورمون پروژسترون هستند و نوعی از آنها به مدت 3 ماه اثر دارد .
اصولاً روشهای ضدبارداری تزریقی برای زوجهای زیر مناسب است :
زوجهایی که خانواده خود را کامل کرده اما تمایلی برای بستن لوله ها ندا

رند .
خانمهایی که به بچه خود شیر می دهند و مایل هستند از یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنند . لذا 6 هفته پس از زایمان می توانند این روش را بکار ببرند .
خانمهایی که شوهرانشان وازکتومی شده اند و تا منفی شدن آزمایش اسپرم آنها ، باید از روش دیگری استفاده کنند .
افرادی که در مکان ثابتی زندگی نمی کنند و همیشه جابجایی و تغییر مکان دارند مانند عشایر .
خانم هایی که واکسن سرخجه زده اند و چند ماهی نباید حامله شوند .
کسانی که در استفاده از روشهای دیگر مثل قرصهای خوراکی که نیاز به یادآوری روزانه دارد ، موفق نبوده اند .
موارد منع مصرف :
حاملگی ، سرطان پستان یا دستگاه تناسلی زنان ، خونریزی رحمی با دلیل ناشناخته ، بیماری عروقی قلبی و لخته شدن خون ، سرطان و یا مشکوک به وجود سرطان ، توده پستانی یا ترشح غیرطبیعی از پستان ، بیماری وخیم کبدی و زردی و بیماری قند .
عوارض :
تغییرات قاعدگی بصورت قطع ، لکه بینی و نامنظمی قاعدگی .
احساس درد در پستانها .
سردرد .

افزایش وزن .
کاهش میل جنسی .
برگشت باروری با تأخیر همراه است و بطور متوسط چند ماه بعد از آخرین تزریق ، قدرت باروری باز می شود بیش از 90 زنان مصرف کننده در طی 2 سال بعد از قطع حامله شده اند .
زمان اولین تزریق :

در 5 روز اول قاعدگی تزریق می شود . در صورت تمایل به ادامه پیشگیری از بارداری ، تزریق بعدی سه ماه بعد خواهد بود .
بلافاصله بعد از سقط .
خانمهایی که تازه زایمان کرده و به نوزاد خویش شیر نمی دهند ، می توانند بلافاصله از آمپول ها استفاده کنند .
درخانمهای شیرده بهتر است 6 هفته پس از از زایمان تزریق انجام شود .
* توجه :
چنانچه خونریزی قاعدگی شدید و به صورت دفع لخته باشد و یا بیشتر از ده روز طول بکشد و یا چنانچه بین دو قاعدگی لکه بینی طولانی وجود داشته باشد بایستی به پزشک مراجعه کرد .
واقعیتهایی در برابر باورهای غلط موجود
آمپولهای تزریقی در زنان ایجاد نازایی نمی کند و پس از گذشت یکسال از آخرین تزریق قدرت باروری مشابه افراد دیگر خواهد بود .
آمپولهای تزریقی باعث سرطان نمی شود .
فواید آمپولهای تزریقی
بسیار مؤثر است .
قابل برگشت است .
احتمال سرطان رحم و تخمدان کاهش می یابد .
مصرف آن آسان است .
عوارض استروژن را ندارد .
حجم شیر را در زنان افزایش می دهد .

اثری بر روابط جنسی ندارد .
کپسولهای کاشتنی جلوگیری از حاملگی
نورپلانت متشکل از 6 کپسول است که در زیر پوست بازو در قس

مت داخلی تحتانی یا فوقانی کاشته می شوند ، 6 کپسول است که به تدریج هورمون آزاد می کنند و بمدت 5 سال مؤثر است . نوع دیگر آن دو کپسول است که در فنلاند تائید شده است و حداقل سه سال از حاملگی پیشگیری می کند . این روش در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران مورد استفاده است .
نورپلانت حداقل بمدت 5 سال مؤثر است . نورپلانت یک روش قابل برگشت است و 24 ساعت بعد از برداشتن آن تخمک گذاری به صورت قبل ( طبیعی ) برمی گردد و 76 درصد زنانی که از این روش استفاده کرده اند در انتهای سال بعد از برداشتن حامله شده اند . در بسیاری از کشورها به عنوان روش پیشگیری از حاملگی تأیید شده است . این کپسولها غیر قابل جذب هستند و بتدریج زیرپوست هورمون آزاد می کنند .
مزایا
استفاده از آن راحت است .
تا 5 سال از بارداری پیشگیری می کند .

اختلالی در فعالیتهای عادی فرد ، تمایلات جنسی یا تماس جنسی بوجود نمی آورد .
هیچگونه محدودیت سنی در استفاده از آن وجود ندارد .
زنانی که در نزدیک سن یائسگی هستند ، می توانند از این روش استفاده کنند .
تأثیری بر شیردهی ندارد . خانمهایی که در حال شیرداد

ن هستند می توانند از این روش 6 هفته پس از زایمان استفاده کنند .
روشی است که ارتباطی به مقاربت ندارد نیاز به هیچگونه اقدامی قبل از تماس جنسی ندارد .
عوارض جانبی نورپلانت :
اکثر عوارض جانبی شناخته شده جدی نیستند و نمی توان بروز این عوارض را صرفاً به دلیل استفاده از نورپلانت دانست . شایعترین این عوارض تغییر در الگوی خونریزی قاعدگی است .
این تغییرات شامل تغییر در فاصله بین خونریزیها ، افزایش مدت و مقدار خونریزی عادت ماهانه و لکه بینی است .
این بی نظمی ها و به طور کلی اکثر عوارض نورپلانت ،‌ به تدریج و به مرور زمان ( در فاصله 6 تا 12 ماهگی ) کاهش یافته و پس از سال دوم بسیار کمتر اتفاق می افتند ، اما می توانند در هر زمان ایجاد شوند .
غیر از اختلالات قاعدگی از دیگر عوارض نورپلانت به ترتیب شیوع می توان به موارد زیر اشاره نمود :
سرگیجه و حالت تهوع ، سردرد ، تغییرات خلق ، تغییر اشتها ، تغییر وزن ، جوش صورت ، تاری دید ، درد در قسمت سینه ، کاهش میل جنسی ، کم خونی ،‌حساسیت در پستان ، پرمویی ، التهاب پوست .
زمان کاشتن :‌
در هفت روز اول قاعدگی
بلافاصله پس از سقط یا در هفت روز اول پس از سقط .
اگر شیردهی وجود دارد ، نورپلانت را می توان 6 هفته پس از زایمان کاشت .
اگر شیردهی وجود ندارد ، نورپلانت را تا حداکثر 4 هفته پس از زایمان باید کاشت .
نحوه کاشتن و برداشتن :

کاشتن نورپلانت با بی حسی موضعی و ایجاد شکاف کوچکی در زیر پوست بازو و تحت شرایط استیریل انجام می شود و این عمل جراحی کوچک حدود 10 دقیقه طول می کشد و نیاز به بخیه ندارد . برداشتن آن هم 10 تا 15 دقیقه طول می کشد .
در محل بی حسی برای یک یا دو روز ممکن است قدری التهاب یا گرمی ایجاد شود .
بانداژی که پس از کاشتن کپسول انجام شده است ، پ

س از سه روز برداشته شده و برداشتن گاز و چسب محل کاشت پس از 5 روز باید انجام شود .
محل کاشتن تا سه روز خشک نگه داشته شود .
اختلالات قاعدگی ممکن است ایجاد شود ولی دلیل بر عدم پیشگیری از حاملگی نیست .
اولین ویزیت یک هفته پس از کاشتن کپسول و ویزیت های بعدی به ترتیب سه ماه و شش ماه بعد است وسپس سالی یکبار باید ویزیت گردد . خارج کردن کپسولها پس از 5 سال ضروری است . قبل از این مدت نیز هر موقع که فرد بخواهد باید کپسولها را خارج کرد .
احتمال بارداری پس از 3 ماه از برداشتن نورپلانت 40 و پس از 24 ماه 90 می باشد .
در صورت مشاهده موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد :
خارج شدن یکی از کپسولها .
درد شدید غیرقابل تحمل بازو .
باقی ماندن علائم گرما ، قرمزی یا درد در محل کاشت

ن کپسول .
دردهای شدید قسمت تحتانی شکم .
علائم هشدار دهنده :
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر باید برای خارج کردن کپسولها مراجعه شود :
سردرد شدید و تکرارشونده به فرم میگرن برای اولین بار .
اختلال ناگهانی در بینایی .
ایجاد درد ناگهانی و تورم در ساق پا و یا تنگی نفس شدید و ناگهانی همراه با سرفه و خلط خونی .

بروز حاملگی .
واقعیتهایی در برابر باورهای غلط موجود
نورپلانت باعث سرطان نمی شود .
نورپلانت از محل کاشت خود حرکت نمی کند و کپسولها پس از کاشته شدن از زیرپوست بازو تغییر محل نمی دهد .
نورپلانت هیچگونه تأثیری بر روی حاملگی ندارد .
ابزار داخل رحمی (آی یو دی)
آی . یو .دی وسیله کوچکی از جنس پلاستیک است که گاه در بدنه آن مس یا هورمون نیز تعبیه شده است. کاربرد این وسیله روشی مطمئن ، مؤثر و طولانی مدت برای پیشگیری از بارداری می باشد .
آی .یو . دی برای چه افرادی مناسب تر است ؟
– خانم های شیرده
– خانم هایی که تمایلی به استفاده از روشهای هورمونی ندارند و یا به دلیل بیماری در استفاده از روشهای دیگر پیشگیری از بارداری مشکل دارند .
– خانم هایی که ترجیح می دهند روشی را انتخاب کنند

که نیاز به مصرف روزانه یا استفاده برای هر بار نزدیکی نداشته باشد .
– خانم هایی که تعداد فرزندانشان کافی است ، ولی تمایلی به استفاده از روش بستن لوله ها ندارند.
– خانم هایی که حداقل یکبار زایمان کرده و به یک روش

موثر و مناسب احتیاج دارند .
عوارض
– افزایش حجم و مدت خونریزی قاعدگی ، که معمولاً پس از چند دوره قاعدگی بر طرف شده به حالت قبل باز می گردد.
– خروج خود به خود آی . یو. دی ، که بیشتر در ماه اول در جا گذاری آی . یو . دی ویا پس از زایمان دیده می شود .
– عفونت لگن و دستگاه تناسلی
مزایا
– در مقاربت زن و شوهر دخالتی ندارد .
– نیاز به یاد آوری روزانه ندارد .
– اثرات زیان باری بر حاملگی های بعدی ندارد .
– بلافاصله پس از برداشتن آی. یو.دی ، حاملگی به طور طبیعی اتفاق می افتد .
موارد منع مصرف
– خونریزی های نا شناخته رحمی
– بیماریهای انعقادی خون
– نا هنجاریهای مادر زادی رحمی
– سرطان های دستگاه تناسلی
– عفونت های لگنی

– حاملگی و یا مشکوک بودن به حاملگی
– سابقه بیماریهای قلبی
– سابقه حاملگی خارج از رحم

– قاعدگی طولانی توأم با کم خونی
– خونریزی های شدید و دردناک به هنگام قاعدگی
زمان مناسب برای گذاشتن آی . یو . دی
– در روزهای دوم تا پنجم قاعدگی
– شش هفته پس از زایمان

– بلافاصله پس از سقط های کمتر از سه ماه بارداری
– شش هفته پس از سقط های بالاتر از سه ماه بارداری
مراقبت های لازم پس از گذاشتن آی .یو . دی
– در ماه اول گذاشتن آی. یو . دی باید از روشهای پیشگیری دیگری به طور همزمان استفاده کرد.
– جهت کنترل و معاینه بایستی یک ماه بعد ، سه ماه بعد و سپس سالی یکبار به مرکز بهداشتی یا پزشکی مراجعه نمود .
– در خانم هایی که در طول سه سال اخیر آزمایش سرطان دهانه رحم (تست پاپ اسمیر ) انجام نداده اند، انجام این آزمایش
ضروری است .
– تعویض آی . یو . دی پس از پایان مدت زمان اثر آن ضروری است .

کاندوم
یکی از روشهای پیشگیری از بارداری کاندوم (پوشش یا غلاف ) است که توسط مردان مورد استفاده قرار می گیرد و از وارد شدن مایع منی به داخل مجرای تناسلی زن جلوگیری می کند . این وسیله از پلاستیک نازک تهیه شده و از قابلیت ارتجاعی زیادی برخوردار می باشد .
مزایای کاندوم

– یکبار مصرف است .
– نقش بسزایی در درمان انزال زود رس مردان دارد .
– در جلوگیری از بیماریهای مقاربتی ، از جمله ایدز ، مؤثر است .

– قدرت نعوظ را در افراد مسن یا کسانی که اعمال جراحی قسمت تحتانی شکم داشته اند ، حفظ می کند
– در زمانی که نسبت به اسپرم همسرشان حساسیت و آلژی دارند ، نقش حفاظتی دارد .
– به دلیل کاهش انتقال بیماریهای مقاربتی ، خطر ابتلای زنان را به سرطان دهانه رحم کاهش می دهد .
طریقه مصرف
– پیش از شروع نزدیکی ، باید کاندوم را بر روی آلت در حال نعوظ کشید زیرا ترشحاتی که مردان پیش از انزال کامل دارند ، حاوی سلول نطفه بوده و از این رو ممکن است باعث ایجاد حاملگی شود.
– باید کاندوم را طوری استفاده کرد که فضای خالی کوچکی در انتهای آن باقی بماند تا مایع منی در آن جمع شود .
– کاندوم باید تمامی طول آلت تا قاعده را بپوشاند .
– بلافاصله پس از انزال ، در حالی که هنوز در حالت نعوظ قرار دارد ، باید برای خارج نمودن کاندوم اقدام نمود . عمل خروج بایستی با گرفتن لبه کاندوم صورت گیرد تا از سر خوردن کاندوم و نشت منی جلوگیری شود .
نکات مهم
– هر کاندوم را باید یکبار مورد استفاده قرار داد و پس از مصرف از بین برد .
– دقت کنید که کاندوم سوراخ نباشد و یا در اثر تماس با ناخن یا اجسام دیگر نیز پاره نشود .
– قبل از استفاده از کاندوم به تاریخ پایان مصرف آن توجه کنید و از کاندومهای شکننده و چسبناک که احتمال پاره شدن دارند ، استفاده نکنید .
– کاندوم را از حرارت ،‌نور و رطوبت دور نگه دارید ، زیرا این عوامل احتمال پارگی یا سوراخ شدن آن را افزایش می دهد .
– در صورت پاره شدن کاندوم در حین مقاربت ، مقاربت را بلافاصله متوقف کرده و از کاندوم جدیدی استفاده نمایید .
– چنانچه پس از مقاربت متوجه شدید که کاندوم سوراخ یا پاره بوده و احتمال بروز حاملگی نا خواسته وجود دارد ، هر چه سریعتر – ترجیحاً صبح روز بعد – به مراکز بهداشتی –درمانی یا پزشک مراجعه کنید . در صورت عدم دسترسی به پزشک یا مراکز فوق ، به طریقه زیر عمل کنید :
ابتدا 2 قرص اچ دی ، را یکجا خورده و 12 ساعت بعد 2 قرص اچ دی ، دیگر م

صرف کنید و یا 4 قرص ال دی ، را یکجا خورده و پس از 12 ساعت 4 قرص ال دی ، دیگر میل نمایید .
لازم به ذکر است برای استفاده از این روش حداکثر تا 72 ساعت (سه روز ) پس از نزدیکی مشکوک مهلت دارید . هر چه زودتر خوردن قرص را شروع کنید تا شانس حاملگی نا خواسته کمتر شود . دقت کنید که این روش را نباید به طور دائم به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنید . بروز حالت تهوع و استفراغ در این روش امری طبیعی است . در این صورت می توانید از داروهای ضد تهوع استفاده نمایید .

 دانلود پروژه مقاله روشهای تعلیم حضرت علی (ع) در word دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله روشهای تعلیم حضرت علی (ع) در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود پروژه مقاله روشهای تعلیم حضرت علی (ع) در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود پروژه مقاله روشهای تعلیم حضرت علی (ع) در word :

چکیده
ارتباطات میان‌انسانی معصومین (اعم از پیامبر اکرم و ائمه طاهرین (ع)) با مخالفان خود، دربردارنده درس‌هایی گران‌بها در حوزه تربیت اخلاقی برای مربیان تربیت است؛ برخوردهایی که حتی در مواردی منجر به هدایت شخص مخالف و پیوستن او به جمع مؤمنان گشته است. این نوشتار، با بررسی رفتار عملی امام علی (ع) در مواجهه با مخالفان از یک سو، و تحلیل سخنان و گفتار ایشان درباره چگونگی رفتار با مخالف از سوی دیگر، به استخراج مهم‌ترین اصول و روش‌های تربیتی در مواجهه با مخالف می‌پردازد.

واژگان کلیدی: امام علی (ع)، نهج‌البلاغه، اخلاق ارتباطات، اخلاق دینی، ارتباط با مخالف، اصول و روش‌های تربیتی.

مقدمه
مهم‌ترین مفروضات این پژوهش را می‌توان در دو نکته خلاصه نمود که یکی از آنها در ارتباط با رفتار امام و جایگاه وی در جامعه و دیگری مربوط به فهم کلمات و سخنان ایشان، یا اعمال و رفتار ایشان که برای ما در قالب کلمات و جمله‌ها نقل شده‌اند، می‌باشد.در فرض نخست، این نکته را مسلم می‌گیریم که امام علی (ع) همانند دیگر امامان معصوم، دارای نقشی هدایتی در هرگونه برخورد و مواجهه با مردم است و این مسئله، اختصاصی به پیروان و موافقان ایشان ندارد؛ چراکه امامان نیز به‌اقتضای اینکه جانشین پیامبر اسلام (ص) و برگزیدگان خداوند برای راهنمایی بشرند، موظف به ابلاغ دستورات الهی و تلاش در جهت هدایت تمامی بشرند.
شاهد این مسئله، در جای‌جای زندگانی این ذوات مقدس و در قالب نمونه‌هایی روشن ـ از مناظره با منکران و ملحدان گرفته تا ابراز محبت و لطف به مخالفان و دعوت آنان به بازگشت به‌سوی راه صحیح ـ قابل مشاهده است.همچنین، نقش هدایتی در اینجا دربردارنده دو بعد است؛ ابلاغ دستورات الهی به‌عنوان تضمین‌کننده سعادت و هدایت، و ارشاد و راهنمایی و تلاش عملی در حد توان، به‌منظور یاری مخاطب برای پیمودن راه سعادت و هدایت. به بیان دیگر، امامان همچون پیامبر اکرم (ص)وظیفه دارند علاوه بر آگاهی‌بخشی، در جهت عملی پیروی از معلومات و آگاهی‌های مخاطبان نیز آن مقدار که تکلیف دارند، تلاش کنند.
فرض دوم که به چگونگی استفاده از کلام آن بزرگان مربوط می‌گردد، اعتبار و پذیرش اصول کلی دلالت لفظ بر معانی مقصود متکلم است. این اصول که در نخستین بخش از دانش اصول فقه (مباحث الفاظ) به‌تفصیل بیان گشته، تعیین‌کننده دایره دلالت و مفاد سخنان معصومان یا افعال آنان‌که از طریق الفاظ برای ما نقل شده‌اند، می‌باشد.
ازجمله مهم‌ترین این اصول که به‌ویژه در این پژوهش بارها مورد تأکید قرار می‌گیرد، قرینه بودن حوادث پیرامونی صدور یک سخن یا رفتار از معصوم و زمان و مکان خاص صدور در فهم معنای مقصود از گفتار یا رفتار است؛ بدین معنا که برای فهم صحیح یک روایت یا عمل خاص امام (ع)، باید دریابیم این گفتار یا رفتار در چه زمان و مکانی، و در چه شرایطی و خطاب به چه کسانی گفته شده یا رخ داده است.
همچنین، افزون بر آن اصولی که به دلالت الفاظ بر معانی و چگونگی آن می‌پردازند، توجه به دلالت سیاق کلام بر معنا یا معانی خاص نیز از پیش‌فرض‌های فهم سخنان معصومین (ع) است. سیاق کلام، به‌معنای لحن کلی گفتار یا چینش خاص کلمات و جملات و نحوه ترکیب آنهاست که در مواردی به‌عنوان دلیل یا مؤید معنایی خاص از میان معانی متعددِ محتمل مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر اینکه در علم اصول فقه مورد بحث و بررسی قرار گرفته، (به‌عنوان نمونه بنگرید به: المظفر، 1379: 105 ـ 101) در غالب کتب تفسیری نیز مورد توجه و عنایت ویژه است.
محدوده این پژوهش خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار امام علی (ع) در کتاب نهج‌البلاغه می‌باشد. همچنین همان‌گونه که قبلاً نیز اشاره شد، این پژوهش تنها به‌دنبال یافتن «اصول و روش‌های تربیتی ارتباط با مخالف» در این کتاب است. به بیان دیگر، هرچند در کتاب نهج‌البلاغه به اصول و روش‌های تربیتی بسیاری اشاره شده است، اما دایره این پژوهش تنها بخشی از این اصول و روش‌ها را که در تلاقی دو ساحت تربیت اخلاقی و تربیت اجتماعی و سیاسی به چگونگی ارتباط با مخالف می‌پردازند، دربر می‌گیرد (تصویر شماره 1) و همین مسئله باعث محدود بودن اصول و روش‌های تربیتی در این پژوهش، به عرصه‌ای خاص و جزئی از تربیت گشته است.

این پژوهش با بررسی شرایط صدور قول یا فعل امام علی (ع) و تحلیل آنچه پیرامون این اقوال و افعال در نهج‌البلاغه نقل شده، به بازشناسی اخلاق ارتباط با مخالف و برخی اصول و روش‌های رویارویی تربیتی با وی می‌پردازد. دو روش عمده مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از:
الف) روش تحلیل گفتار: مقصود از این روش ـ در برابر روش تفسیر متن ـ تحلیل کلام و سخن امام (ع) از لحاظ بررسی نقش گوینده و متن در مقام تربیت و اثرگذاری بر مخاطب است. درواقع در این روش، ما از منظر بیرونی متن، به ارزیابی شیوه تربیتی و اثرگذاری گفتار، حالات گوینده، چگونگی کلام، خصوصیات مخاطب و آثار پیام می‌پردازیم. (اعرافی، 1379: 19)
ب) روش رفتارشناسی: در این روش، به بررسی رفتارها و سیره‌های عملی پرداخته می‌شود؛ چراکه امام علی (ع) و دیگر پیشوایان معصوم دارای نقشی الگویی‌اند و علاوه بر این نکته عام، برخی از اعمال آنان به‌صورت ویژه در موقعیت تربیتی از آنان سر زده است. (همان: 20)
فرایند انجام پژوهش نیز بدین صورت بوده که پس از اتخاذ مفروضات، تبیین مفاهیم کلیدی و تعیین روش پژوهش، محدوده پژوهش (کلیه خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار نهج‌البلاغه) به‌دقت مورد مطالعه قرار گرفته و با توجه به دو روش ذکرشده، آن دسته از سخنان و رفتارهای امام (ع) که در مواجهه با مخالفان بوده، تحلیل و بررسی شده‌اند و براساس ملاک تمایز بین اصول و روش‌های تربیتی (کلی بودن و ناظر بودن به ملاحظات عام رفتارهای تربیتی یا جزئی و عینی بودن و ناظر بودن به یک رفتار خاص)، اصول و روش‌های تربیتی از آنها استنباط شده است.
همچنین، توجه به این نکته نیز شایسته است که استدلال قطعی به مدلولات این احادیث، پیش از هر چیز نیازمند بررسی و تأیید صدور آنهاست؛ ولی با توجه به محدودیت‌های این پژوهش از یک سو، و تلقی به قبول کتاب شریف نهج‌البلاغه و به‌ویژه، تأیید مضمون عمده یافته‌های این پژوهش در دیگر منابع معتبر نقلی و عقلی از سوی دیگر، در این مقطع بررسی سندی و صدوری روی آنها انجام نشده و فقط از جهت دلالت مورد بررسی قرار گرفته‌اند.یافته‌های این پژوهش در قالب دو بخش اصول تربیتی و برخی شیوه‌های تربیتی در رویارویی با مخالف تقدیم می‌شود.

مفهوم‌شناسی
لازم است پیش از ورود به تحقیق، مفاهیم اساسی آن به‌اجمال تبیین شوند.
یک. اخلاق ارتباطی
«اخلاق ارتباطی» در پژوهش حاضر به‌معنای مجموعه‌ای از رفتارهای مبتنی بر ملکاتِ فاضله نفسانی است که در موقعیت‌های ارتباط با دیگری بروز و ظهور می‌یابند. بر این اساس، «اخلاق ارتباطی» عمدتاً ناظر به حوزه روابط بین فردی بوده و بخشی از حوزه وسیع‌‌ترِ «اخلاق اجتماعی» به‌شمار می‌آید.
دو. مواجهه
مقصود از «مواجهه» در عنوان تحقیق، هرگونه کنش و رفتار زبانی و غیر زبانی است که در بسترِ ارتباطی بین امام (ع) با دیگر اشخاص یا مردم روزگار ایشان اتفاق افتاده است. با این بیان، هرگونه عکس‌العمل امام (ع) (اعم از لفظی و عملی) در برابر کسانی که دارای اعتقادات یا رفتار اجتماعی ـ سیاسی متفاوت با امام بوده‌اند، نوعی مواجهه و رویارویی تلقی می‌شود.
سه. مخالفت
منظور از «مخالفت» در عنوان «مخالف»، هر نوع اختلاف‌نظر دینی، فرهنگی، اجتماعی یا سیاسی با امام علی (ع) است که به‌صورت عملی نیز ابراز شده باشد. قید دوم این تعریف، یعنی ابراز این اختلاف است که عنوان مخالفت را محقق می‌سازد. بدین‌ترتیب، فقط کسانی به‌عنوان مخالف تلقی می‌شوند که در یک موضع‌گیری عملی در برابر امام، اختلاف‌نظر خود را به‌عنوان مخالفت ظاهری، اعتراض، درگیری و جنگ ابراز کرده باشند؛ در این صورت است که امام نسبت به این دیدگاه یا رفتار مخالف، عکس‌العمل نشان می‌دهند. همچنین، با این تبیین روشن می‌شود که این پژوهش شامل آن دسته از اصحاب امام (ع) که در مواردی نسبت به دستورات ایشان نافرمانی یا سستی داشته‌اند نیز نمی‌شود.
با توجه به تعریفی که از مخالف ارائه شد، معاویه بن ابی‌سفیان نیز از مخالفان امام (ع) به‌شمار می‌رود؛ ولی با توجه به گستردگی و تنوع برخوردهای امام با معاویه و اختصاص حجم قابل توجهی از سخنان امام به معاویه و رفتار و کردار او، تحلیل اخلاق ارتباطی امام (ع) در این مواجهات نیازمند تتبع و تدقیق فراوان است که از حوصله این نوشته کوتاه خارج بوده و به همین منظور، این پژوهش به بررسی مواجهات امام با معاویه نمی‌پردازد و آن را به تحلیل‌های تفصیلی‌تر موکول می‌نماید.
چهار. اصول تربیتی
اصطلاح «اصول تربیتی» در تعریف کلی، به‌معنای مهم‌ترین قواعد، توصیه‌ها و بایدهای کلی است که به‌منزله راهنمای عمل، سامان‌دهنده و هدایت‌کننده تمامی تدابیر و فعالیت‌های تربیتی مربی است. (شریعتمداری، 1385: 11؛ اعرافی، 1387: 34؛ باقری، 1385: 87) «روش‌های تربیتی» نیز عبارتند از راهکارها، دستورالعمل‌ها و توصیه‌های جزئی و عینی که در پرتو اصول، به شیوه‌های عملی تربیتی می‌پردازند.به بیان دیگر، هرچند اصول و روش‌ها هردو از یک سنخ بوده و دستورالعمل‌هایی ناظر به فعالیت‌ها و تدابیر تربیتی‌اند، اما مهم‌ترین تفاوت آنها در این است که اصول، توصیه‌هایی کلی‌اند و روش‌ها، دستورالعمل‌هایی عینی و جزئی‌اند که در پرتو اصول، قابلیت کاربرد دارند. (همان: 88)
به‌عنوان نمونه، همان‌گونه که «ابراز محبت به متربی» یکی از اصول تربیتی است، «هدیه دادن» روشی تربیتی است که به‌صورتی جزئی، به یک رفتارِ عینی تربیتی اشاره دارد که در پرتو اصل ابراز محبت، به‌عنوان دستورالعملی جزئی، مصداقی برای آن اصل کلی خواهد بود. در تعبیری دیگر، روش‌ها به مربی می‌آموزند که برای دستیابی به اهداف تربیتی چگونه باید عمل نمود؛ درحالی‌که اصول، چارچوب کلی عمل و فعالیت مربی برای رسیدن به اهداف را ترسیم می‌کنند. (ابراهیم‌زاده، 1389: 47 ـ 46)
توجه به این نکته نیز ضروری است که یک روش تربیتی لزوماً وابسته به یک اصل تربیتی خاص نیست؛ بلکه چه‌بسا یک روش تربیتی می‌تواند مصداق و دستورالعملی عینی برای چند اصل متفاوت بوده و تأمین‌کننده ملاحظات تمامی آن اصول باشد. به‌عنوان نمونه در مثال فوق، روش هدیه دادن همان‌گونه که در پرتو اصل «ابراز محبت» معنا می‌یابد، می‌تواند در ذیل اصلِ «تکریم شخصیت متربی» نیز جای گیرد. به همین خاطر، در تبیین اصول و روش‌های تربیتی نباید لزوماً به‌دنبال مندرج نمودن هر روش در ذیل یک اصل بود؛ بلکه مهم‌ترین عامل تمایز اصل و روش، انتزاعی و کلی بودن اصل، و عینی و جزئی بودن روش می‌باشد. به بیان دیگر، اصول، قاعده‌های عام تربیت‌اند و روش‌ها، راهکارهایی جزئی.1
همچنین اشاره به این نکته ضروری است که با توجه به تمرکز پژوهش حاضر بر اخلاق ارتباطی، اصول و روش‌های تربیتی استخراج‌شده در این پژوهش تنها ناظر به یکی از حوزه‌های تربیت، یعنی حوزه «تربیت اخلاقی» در عرصه ارتباطات میان‌فردی هستند و تنها به «اصول و روش‌های تربیتِ اخلاقی در عرصه ارتباط با مخالفان» می‌پردازند.
اصول تربیتی امام علی (ع) در مواجهه با مخالف
در این بخش، مجموعاً چهار اصل تربیتی استخراج گشته که عبارتند از:
اصل اول: تفاوت در نوع برخورد با اشخاص و جریان‌های مختلف
ویژگی‌های متفاوت افراد و گروه‌ها نیازمند آن است که رابطه و تعامل با آنها نیز براساس همین خصوصیات صورت گیرد. از سخنان و رفتارهای امام علی (ع) در نهج‌البلاغه نیز به‌دست می‌آید که ایشان با توجه به عوامل ذیل، برخوردهای متفاوتی با اشخاص و گروه‌های مختلف داشته‌اند:
یک. نیت و قصد مخالف از مخالفت

یکی از تقسیم‌بندی‌های جالب توجه مخالفین از دیدگاه امام این است که مخالفی که در طلب حق است و به بیراهه می‌رود، با کسی که اساساً به‌دنبال باطل است و برای آن آگاهانه تلاش می‌کند، یکسان نیست و باید با هرکدام از این دو گروه، تعامل متفاوتی داشت. ایشان می‌فرمایند:پس از من خوارج را مکشید (با آنها جنگ نکنید)؛ زیرا کسی که خواستار حق بوده و به طلب آن برخاسته و به خطا رفته، همانند کسی نیست که به طلب باطل برخیزد و به آن دست یابد [مراد معاویه و اصحاب اوست]. (نهج‌البلاغه: خ 61)

این تفکیک نشان‌دهنده این است که امید به هدایت افرادی که ناآگاهانه به راه خطا رفته و به مخالفت برخاسته‌اند، بیشتر از مخالفان آگاه و متعمد است؛ چراکه دسته اول درواقع خواهان حق و حقیقت است و در تعیین مصداق آن دچار اشکال شده است. توجه به این نکته، در مواجهات امروزین ما با مخالفان سیاسی ـ اجتماعی نیز بسیار حائز اهمیت است.
دو. سابقه، تجارب و معلومات قبلی مخالف

پس از جنگ صفین و ماجرای حکمیت، امام علی (ع) در موارد متعددی با خوارج سخن گفته و آنها را به راه راست دعوت نمودند. در یکی از این موارد، امام (ع) شخصاً به اردوگاه خوارج در حومه کوفه رفته و این‌گونه با آنان رفتار نمودند:امام از آنان پرسید: آیا همه شما با ما در صفین بوده‌اید؟ گفتند: برخی بوده‌اند و برخی نبوده‌اند. امام گفت: این دو دسته از هم جدا شوند؛ آنکه در صفین حاضر بوده در یک دسته و آنکه در صفین نبوده در گروهی دیگر، تا با هر دسته جداگانه سخن گویم ; . (همان: خ 122)

صرف‌نظر از سخنان حضرت با این دو گروه، (که قسمت‌هایی از آن در دیگر بخش‌ها تحلیل خواهد شد) صرف تفکیک بین این دو گروه و اینکه باید با هر کدام، به سخن ویژه خود اتمام حجت نمود، نشان‌دهنده این است که سابقه اشخاص و تجارب قبلی آنان به‌وجود آورنده زمینه‌هایی در آنهاست که باعث می‌شود رفتار و مواجهه با آنان براساس آن زمینه‌ها متفاوت باشد.
سه. شرایط روحی و روانی مخاطب در هنگام مواجهه
پیش از آغاز جنگ جمل، امام (ع) به طرق مختلف تمام تلاش خود را جهت جلوگیری از برافروخته شدن آتش درگیری صرف نمودند؛ از جمله این تلاش‌ها، ارسال نمایندگانی به سران سپاه مقابل بود. عبدالله بن عباس یکی از این نمایندگان بود که امام (ع) وی را نزد زبیر فرستادند تا او را به پیروی از ولایت امام بازگرداند. ایشان پیش از ارسال عبدالله بن عباس به وی فرمودند:
طلحه را ملاقات مکن که اگر به دیدارش روی، او را چون گاوی خواهی یافت که شاخ‌ها آخته است. او را عادت چنین است که مرتکب کارهای صعب شود و پندارد که آسان است. پس از زبیر دیدار کن که نرم‌خوی‌تر است. او را بگوی که دایی‌زاده‌ات می‌گوید مرا در حجاز شناختی و در عراق به‌جای نیاوردی؛ چه چیز تو را از آنچه بر تو آشکار شده بود، رویگردان نمود؟ (همان: خ 31)
این عبارات، به‌روشنی بیانگر اهمیت وضعیت روحی مخاطب در صلاحیت وی نسبت به دریافت پیام یا ارشاد و راهنمایی است؛ تا آنجاکه حتی شاید در مواردی شرایط وی به‌گونه‌ای باشد که هرگونه ارتباط و گفتگوی رودررو یا حتی با واسطه، نه‌تنها هیچ تأثیری نداشته باشد، بلکه عامل تحریک وی برای مخالفت و دوری بیشتر از هدایت باشد. به بیان بهتر، از این سخن و مشابهات آن برمی‌آید که گاهی اوقات، متربی اصلاً آمادگی لازم برای پذیرش تربیت را ندارد و به همین خاطر، هیچ کاری از دست مربی برنمی‌آید.
چهار. جایگاه مخالف و موقعیت زمانی و مکانی ابراز مخالفت
جریان خوارج، یکی از مهم‌ترین جریان‌های مخالف در عصر امام بوده است. پیروان این جریان در موارد و موقعیت‌های مختلفی به ابراز این مخالفت و سر دادن شعار معروف خود، یعنی «لا حکم الا لله» پرداخته‌اند و جالب اینکه امام (ع) نیز در هر موقعیتی، به تناسب حال به آنان پاسخ داده‌اند. به‌عنوان نمونه، در مواردی که ابراز مخالفت در موقعیتی جمعی و به هدف اهانت به امام یا تنقیص مرتبه یا جایگاه ایشان بوده، برخوردی قاطع و اسکاتی صورت گرفته است. یکی از این موارد، خطاب امام به شخصی به نام بُرج بن مسهر طائی است.

وی که از شعرای خوارج و تبلیغ‌کنندگان آنان بود، (ابن ابی‌الحدید، 1404: 10 / 130) در اجتماعی با صدای بلند آن‌گونه که امام بشنوند، ندای «لا حکم الا لله» سر داد. امام خطاب به وی گفتند:خاموش شو، ای مردی که دندان‌های پیشین تو افتاده است. خدا چهره‌‌ات را زشت گرداند. به خدا سوگند، حق آشکار شد و در آن وقت حقیر و ناتوان و پوشیده آواز بودی. تا آنگاه که باطل نعره زد، آشکار شدی، آن‌سان که شاخ بُز نر آشکار شود. (نهج‌البلاغه: خ 184)از دیگر موارد این‌گونه برخوردها، برخورد امام با اشعث بن قیس است.

اشعث که سرکرده منافقین عصر امیرالمؤمنین (ع) و از رهبران جریان حکمیت بود، روزی در مسجد کوفه درحالی‌که امیرالمؤمنین (ع) مشغول خطابه درباره فتنه حکمیت و گمراهی مردم به‌خاطر عدم پیروی از دستورات امام بود، (ابن ابی‌الحدید، 1404: 1 / 297) در میان سخنان ایشان به اعتراض برخاست و خطاب به امام گفت: «آنچه تو می‌گویی به زیان توست، نه به سودت.» در این حال، امام نگاه تندی به وی کرد و فرمود:

تو چه دانی که چه چیز به سود من است و چه چیز به زیان من. لعنت خدا بر تو باد و لعنت لعنت‌کنندگان. ای که خود و پدرت همواره دروغی چند به هم می‌بافته‌اید. ای منافق فرزند کافر، به خدا سوگند، که یک‌بار در زمان کافریت به اسارت افتاده‌ای و یک‌بار در زمان مسلمانیت، و در هر بار نه توانگریت تو را از بند اسارت رهانید و نه جاه و منزلتت. مردی که شمشیرهای کین را بر قوم خود رهنمون شود و مرگ را بر سر آنان رانَد، سزاوار است که خویشاوندانش دشمن دارند و بیگانگان از شر او ایمن ننشینند. (نهج‌البلاغه: خ 19)

همان‌گونه که واضح است، هدف اساسی امام در این دو برخورد، اسکات طرف مقابل و معرفی وی به‌عنوان فردی گمراه‌کننده به دیگران است؛ به‌خصوص که این نوع مخالفت نه به روشی منطقی، بلکه در قالب اعتراضی به حاکمیت و در جهت تنقیص امام ابراز شده است. شاید این برخوردهای امام بدین معنا نیز باشد که دیگر امیدی به هدایت این افراد نیست؛ لذا باید تلاش کرد دیگران از انحراف آنان آگاه شده، توسط القائات نادرستشان آلوده نشوند.مهم‌ترین شاهد بر این مدعا، این نکته است که امام (ع) در موقعیت‌های دیگر که شرایط مناسب فراهم بوده، به بحث و استدلال پیرامون مسئله خوارج و حکمیت می‌پردازد که به دو مورد آنها اشاره می‌شود:

حضرت (ع) وقتی شنید که خوارج می‌گویند «لا حکم الا للّه» فرمود:سخن حقی است که به آن باطلی خواسته شده. آری، حکم جز از آن خدا نیست، ولی اینان می‌گویند که امارت و حکومت ویژه خداوند است و بس، و حال آنکه، مردم را امیر و فرمانروایی باید، خواه نیکوکار و خواه بدکار، که مؤمن در سایه حکومت او به کار خود پردازد و کافر از زندگی خود تمتع گیرد، تا زمان هریک به‌سر آید و حق بیت‌المال مسلمانان گرد آورده شود و با دشمن پیکار کنند و راه‌ها امن گردد و حق ضعیف را از قوی بستانند و نیکوکار بیاساید و از شر بدکار آسوده ماند. (همان: خ 40)

در روایت دیگر آمده است که چون سخن ایشان در باب حکمیت را شنید، فرمود:حکم خدا را در باره شما انتظار می‌کشم؛ در حکومتی که نیکان بر سر کار باشند، پرهیزگار به طاعت حق مشغول است و در حکومت امیر ظالم، بدکردار از زندگی تمتع می‌جوید. تا زمان هریک به پایان آید و مرگش فرا رسد. (همان)

همچنین در جایی دیگر خطاب به خوارج چنین فرمود:; آیا آنگاه که از روی حیله‌گری و فریب و مکر و نیرنگ قرآنها را برافراشتند، شما نگفتید که اینان برادران و هم‌کیشان ما هستند که به کتاب خدا پناه برده‌اند و از ما می‌خواهند که خطاهای گذشته آنها را ببخشاییم و مصلحت آن است که از آنان بپذیریم و اندوه از دلشان بزداییم؟ من به شما گفتم که این کاری است که بیرونش ایمان است و درونش تجاوز و ستم؛ آغازش رحمت و مهربانی است و پایانش پشیمانی. شما در کار خود ثابت بمانید و از همین راه که تاکنون می‌رفته‌اید، بروید؛ دندان به هم بفشارید، به میدان جهاد بتازید و به آن آواز التفات مکنید که اگر پاسخش گویند، گمراه کند و اگر نگویند، سبب حقارتش شود.

ولی آن کار ‌ـ حکمیت ‌ـ انجام پذیرفت و شما خود از کوشندگان آن بودید ; من کار بدی نکرده‌ام و شما را در کارتان فریب نداده‌ام و به اشتباه نینداخته‌ام. بزرگان شما دو مرد را برگزیدند و ما از آن‌دو پیمان گرفتیم که از قرآن تجاوز نکنند؛ ولی آن‌دو گمراه شدند و حقیقت را، با آنکه به چشم می‌دیدند، رها کردند؛ میلشان به ستم بود و به ستم گراییدند. ما پیش از آنکه رأی ناصواب خود را آشکار کنند و حکمی ظالمانه دهند، از ایشان پیمان گرفته بودیم که در حکمیت، حق و عدالت را رعایت کنند ; . (همان: خ 122)همان‌گونه که از این دو مقطع و بیانات امام در خطبه‌های دیگر (همچون خطبه 58 و 127) آشکار است، امام در این موارد با توجه به مساعد بودن شرایط به تبیین مسئله حکمیت و شعار خوارج و مناقشه پیرامون آن پرداخته‌اند.
اصل دوم: خیرخواهی و حسن‌نیت در برخورد با مخالف

از اصول مهم اخلاقی در اسلام، خیرخواهی و حسن‌نیت و پرهیز از حس انتقام‌جویی و کینه، حتی در رویارویی با مخالفان و دشمنان است. امام (ع) علاوه بر آنکه پیش از آغاز هرگونه مواجهه نظامی، نهایت سعی خود را برای حل‌وفصل امور به طریقی مسالمت‌آمیز و احتراز از درگیری می‌نمودند، در دیگر موقعیت‌های حین جنگ و پس از آن نیز به یاران خود می‌آموختند که از روحیه انتقام‌جویی فاصله گیرند و هدایت و خیر طرف مقابل را خواستار باشند. در روز جنگ جمل، وقتی امام بر کشته دو تن از سپاه جمل به نام‌های طلحه و عبدالرحمن بن عتاب گذر کرد، فرمود:

ابومحمد در اینجا غریب افتاده است. به خدا سوگند که خوش نداشتم قریش، کشته در زیر نور ستارگان افتاده باشند ; آنان برای کاری که لایق آن نبودند گردن کشیدند؛ ولی گردن‌هایشان شکسته شد و به مقصود نرسیدند. (همان: خ 219)همچنین، این‌گونه نقل شده که وقتی امام (ع) در ایام جنگ صفین شنیدند برخی اصحاب ایشان به سپاه شامیان ناسزا می‌گویند، کلماتی فرمودند که از آن جمله است:; به‌جای آنکه دشنامشان دهید، بگویید: بار خدایا، خون‌های ما و آنها را از ریختن نگه دار و میان ما و ایشان آشتی انداز و آنها را که در این گمراهی هستند، راه بنمای؛ تا هرکه حق را نمی شناسد، بشناسد و هرکه آزمند گمراهی و دشمنی است، از آن باز ایستد. (همان: خ 206)

اصل سوم: رعایت ادب، احترام و اصول اخلاق عمومی در رویارویی با مخالف
اختلاف‌نظر با دیگران و حتی انحراف فکری و عملی آنان به هیچ وجه توجیه‌کننده زیر پا گذاشتن ادب و اخلاق در مواجهه با آنان نیست و این نکته در روایات متعددی (در منابع غیر از نهج‌البلاغه نیز) مورد تأکید قرار گرفته است. افزون بر این، رفتار ائمه (ع) در برخورد با مخالفان که بعضاً بی‌ادبی‌ها و جسارت‌هایی نیز می‌کردند، بهترین شاهد بر این اصل است؛ تا آنجا که این مواجهه مؤدبانه و از سر لطف، در موارد متعددی منجر به پشیمانی طرف مقابل و هدایت او نیز می‌گشته است. هنگامی که امام علی (ع) در جنگ صفین شنیدند برخی یاران ایشان، نزدیکان معاویه را دشنام می‌دهند، سخنان کوتاهی ایراد نمودند که به‌خوبی روشنگر این اصل است:

آنان را دشنام مدهید؛ چراکه دوست ندارم که شما دشنام‌دهنده باشید. ولی اگر به توصیف اعمال و بیان حالشان بپردازید، سخنتان به صواب نزدیک‌تر و عذرتان پذیرفته‌تر است ; . (همان)نکته جالب توجه در این فقره، راه‌حل جایگزین امام است که از یاران خود می‌خواهد به‌جای دشنام دادن، به توصیف و بیان احوال و اشتباهات طرف مقابل بپردازند. این مسئله باعث می‌شود از طرفی، مخالفت از روی آگاهی و حقیقت‌جویی و فارغ از تعصب و هیجانات روانی زودگذر ناشی از ناسزاگویی باشد و از سوی دیگر، حس خیرخواهی و هدایت دشمن در اصحاب امام زنده گردد.

همچنین، امام در سفارشی به سپاهیان خود پیش از جنگ صفین، آنان را ملزم به رعایت اصول انسانی و اخلاقی، حتی در هنگام مبارزه می‌نماید:; کسی را که پشت کرده و می‌گریزد، مکشید و آن را که از پای افتاده است، آسیب مرسانید و مجروح را زخم مزنید و زنان را میازارید و آنان را به خشم میاورید، هرچند آبروی شما بریزند یا امیرانتان را دشنام دهند. ; حتی در زمانی که زنان مشرک بودند، ما را گفته بودند که از آنان دست بازداریم ; . (همان: ن 14)

اصل چهارم: به‌سوی مخالف رفتن و تلاش جهت هدایت او
از برخی نقل‌های تاریخی درباره رفتار امام و بعضی بیانات ایشان این‌گونه استفاده می‌شود که در صورت مهیا بودن شرایط و آمادگی مخالف، نباید منتظر بود که او به‌سراغ مربی بیاید، بلکه باید به‌صورت فعال نزد وی رفت و در جهت راهنمایی او تلاش نمود. در برخی برخوردهای امیرالمؤمنین (ع) با خوارج نیز نقل شده است که امام منتظر مراجعه خوارج و پاسخ‌گویی به اشکالات ایشان نمی‌ماندند و در مواردی خود به اردوگاه و یا جمع آنان رفته، آنان را موعظه می‌نمودند؛ از آن جمله، واقعه‌ای است که طی آن، امام (ع) خود به اردوگاه خوارج در خارج کوفه رفتند تا آنان را به پذیرش حکومت دعوت نمایند. (همان: خ 122)