دانلود پروژه ها و تحقیق های دانشجویی

 دانلود پروژه مقاله نقدهاى پوپر و مشکلات ابطال‏ پذیرى در word دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله نقدهاى پوپر و مشکلات ابطال‏ پذیرى در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پروژه مقاله نقدهاى پوپر و مشکلات ابطال‏ پذیرى در word

چکیده  
مقدّمه  
نقد اصالت مشاهده  
نقد استقراگرایى  
نقد اثبات ‏پذیرى  
نقد برداشت مدرن از «روش»  
نقد معینى ‏گرى  
نتیجه ‏گیرى  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پروژه مقاله نقدهاى پوپر و مشکلات ابطال‏ پذیرى در word

ـ کارل پوپر، فقر تاریخیگرى، ترجمه احمد آرام، چ دوم، تهران، خوارزمى، 1358

ـ ـــــ ، حدس‏ها و ابطال‏ها: رشد شناخت علمى، ترجمه احمد آرام، چ دوم، تهران، شرکت سهامى انتشار، 1368

ـ ـــــ ، شناخت عینى: برداشتى تکاملى، ترجمه احمد آرام، تهران، اندیشه‏هاى عصر نو، 1374

ـ ـــــ ، واقعیگرى و هدف علم، ترجمه احمد آرام، تهران، سروش، 1372

ـ ـــــ ، اسطوره چارچوب در دفاع از علم و عقلانیت، ترجمه على پایا، تهران، طرح نو، 1379

ـ چالمرز، آلن ف. چیستى علم: درآمدى بر مکاتب علم‏شناسى فلسفى، ترجمه سعید زیباکلام، تهران، علمى و فرهنگى، 1374

چکیده

با اینکه ابطال‏ پذیرى از دیدگاه‏هاى تأثیرگذار در فلسفه علم قرن بیستم به شمار مى‏رود، امّا موفقیت این دیدگاه بیشتر در جنبه سلبى آن یعنى در نقد دیدگاه‏هاى رقیب است. در این نوشتار، ضمن بازخوانى نقدهاى پوپر بر دیدگاه‏هایى مانند پوزیتیویسم و معینى‏گرى، به لوازم نظریه ابطال‏پذیرى در نفى علمیت فرضیه تکامل داروین اشاره خواهد شد؛ در پایان نیز استدلال خواهد شد که ابطال‏پذیرى در جنبه ایجابى موفقیت چندانى ندارد و از ارائه توصیفى درست از نقش مشاهده در حوزه علم و نسبت آن با نظریه ناتوان است

کلیدواژه‏ها: ابطال ‏پذیرى، اثبات ‏پذیرى، استقرا، تقرّب به صدق، واقع‏ گرایى پوپر، معینى‏ گرى، پوزیتیویسم، مشاهده، نظریه

مقدّمه

ابطال‏پذیرى1 دیدگاهى است که توسط کارل ریموند پوپر (1902ـ1994) و تحت تأثیرنقد هیوم بر مسئله استقرا و روش نقّادى کانت در فلسفه علم معاصر طرح شده است و از دیدگاه‏هاى تأثیرگذار در این حوزه به شمار مى‏رود. پیش از طرح این نظریه، اعضاى حلقه وین در تلاش بودند که جداى از ذات‏گرایى و عقل‏گرایى ارسطویى، مبنایى براى قوانین علمى بیابند. امّا پوپر ضمن آنکه بر اساس نقدهایى که در ادامه بیان خواهد شد ناکامى چنین تلاشى را نشان مى‏دهد، استدلال مى‏کند که نظریه علمى حاصل انباشت مشاهده نیست تا بتوان مشاهده را اثبات یا تأییدى براى آن دانست. از نظر پوپر، هر نظریه حدسى است که براى حلّ یک مسئله به ذهن دانشمند خطور کرده است. البته، این حدس فاقد عقلانیت و صرفا ابزارى براى حلّ مسئله نیست؛ زیرا حدس علمى در معرض نقد، و در نهایت، قابل ابطال مى‏باشد و از این‏رو، داراى عقلانیت است. به بیان دیگر، با اینکه حدس راهى براى رسیدن به صدق نیست، امّا نقد و ابطال یک حدس راهى عقلانى براى نزدیک شدن به صدق است. بنابراین، بر اساس دیدگاه پوپر، نظریه علمى مقدّم بر مشاهده است؛ هدف از مشاهده و آزمایش نیز فقط محک زدن یک نظریه و یافتن راهى براى ابطال آن مى‏باشد

پوپر بر اساس برداشت واقع‏گرایانه‏اى که از نظریه تارسکى دارد، صدق را به معناى مطابقت گزاره‏ها با واقعیت خارجى تعریف مى‏کند. البته او با اینکه واقع‏گراست، امّا تأکید دارد که معیارى قطعى براى رسیدن به صدق وجود ندارد و روش عقلانى یا همان نقّادى صرفا تقرّب به صدق را تضمین مى‏کند. در ادامه، نخست به نقد پوپر بر دیدگاه‏هاى رقیب مانند اصالت مشاهده، استقراگرایى، و اثبات‏پذیرى خواهیم پرداخت و سپس به پاره‏اى از نارسایى‏ها و ناسازگارى‏هاى درونى دیدگاه ابطال‏پذیرى اشاره خواهیم کرد

نقد اصالت مشاهده

بیکن پایه‏گذار اصالت مشاهده است. او نظریه‏هاى علمى را حاصل مشاهده مى‏دانست و توصیه مى‏کرد که براى رسیدن به حقیقت، نخست باید ذهن را از پیش‏داورى‏ها (بت‏هاى ذهنى) خالى کرد. در واقع، دیدگاه بیکن مبتنى بر نوعى واقع‏گرایى خام است که بر اساس آن، نظریه‏هاى علمى رونوشتى از واقعیت‏هاى خارجى است؛ گویى ذهن دانشمند در شکل‏گیرى محتواى نظریه‏هاى علمى نقش فعّالى ندارد

امّا پوپر معتقد است که علم با اسطوره‏ها آغاز مى‏شود و دانشمندان نیز مانند سایر انسان‏ها از تعصّب خالى نیستند.2 استدلال او این است که مشاهده با ذهن خالى امکان‏پذیر نیست، زیرا مشاهده نیازمند به یک مسئله است و ذهن خالى فاقد مسئله است. کتابى که بدون هیچ پرسشى به مشاهده‏هاى فرد مى‏پردازد، ارزش علمى ندارد. تکیه بر گواهى حواس، روش دادگاه‏هاى قضایى است و البته در گزارش شاهدان عینى نیز اغلب ناسازگارى وجود دارد؛ از این‏رو، بیشتر وکیلان این روش را غیرقابل اعتماد مى‏دانند.3 در زندگى روزمرّه نیز کمتر به مشاهده تمسّک مى‏کنیم. اگر استاد بدون طرح مسئله از دانشجو بخواهد که مشاهدات خود را بیان کند، یا پاسخى دریافت نخواهد کرد و یا با پاسخى بى‏اهمیت روبه‏رو خواهد شد

در اصالت مشاهده، شرط نخست براى اعتبار هر مشاهده تکرارپذیرى آن است. مشکل چنین شرطى آن است که هر آزمایش در شرایطى منحصربه فرد انجام مى‏شود و امکان تکرار آن وجود ندارد. طرفداران اصالت مشاهده، براى حلّ این مشکل، شرایط انجام آزمایش را به تأثیرگذار و غیرتأثیرگذار تقسیم مى‏کنند؛ ولى در اینجا ذهنیت آزمایشگر است که شرایط تأثیرگذار را تعیین مى‏کند. اینکه از بین دین و ملّیت آزمایشگر، جنس ظروف، امواج الکترومغناطیسى، موقعیت کره ماه، و وضع آب‏وهوا کدام اثرگذارند و کدام نیستند، پرسشى است که پاسخ آن به ذهنیت و پیش‏فرض‏هاى مشاهده‏گر بستگى دارد. پوپر همچنین استدلال مى‏کند که تحقّق تکرار مستلزم فرض شباهت است و شباهت‏ها بر اساس نظریه و چشم‏داشت فرد تعیین مى‏شوند.5 بنابراین، باز به این نتیجه مى‏رسیم که شناخت تجربى، از ذهنیت و پیش‏فرض‏هاى فرد پژوهشگر جدا نیست

اصالت مشاهده پاسخى است به پرسش از منبع شناخت (چگونه مى‏دانید؟). امّا پوپر این پاسخ را نمى‏پذیرد و در پاسخ به این پرسش که چگونه مى‏دانید، مى‏گوید: من نمى‏دانم، بلکه حدس مى‏زنم. از نظر او، بسیارى از نظریه‏هاى علمى مبناى مشاهده‏اى ندارند؛ حتى نظریه کوپرنیک مبنى بر حرکت زمین نیز با روش اصالت مشاهده بیکن سازگار نیست و خود بیکن آن را ناسازگار با حواس مى‏دانست. از سوى دیگر، حوزه‏هایى مانند تعبیر خواب یا طالع‏بینى نیز مى‏توانند مدّعى استفاده از روش مشاهده باشند

از نظر پوپر، اصالت مشاهده بیکن به نوعى تعصّب و جزم‏اندیشى گرفتار مى‏شود؛ چون تلقّى بیکن به عنوان پایه‏گذار عقلانیت مدرن این است که از بت‏هاى ذهنى رها شده است و حقیقت محض را در اختیار دارد. از این‏رو، هر فرهنگى که متفاوت با عقل مدرن مى‏اندیشید، گرفتار بت‏هاى ذهنى دانسته شد و پس از بیکن، انسان‏ها به دو گروه عاقل و غیرعاقل تقسیم شدند. این تلقّى هزینه گزافى براى جوامع انسانى به دنبال داشت.7 به هر حال، پوپر اعتقاد دارد که شناخت علمى به سنّت و متافیزیک نیازمند است

بر اساس اصالت مشاهده، پیشرفت حوزه علم به واسطه افزوده شدن گزاره‏هاى جدید به آن است؛ یعنى علم درست مانند رودخانه‏اى است که مدام جویبارهایى به آن افزوده مى‏شوند. پوپر رشد شناخت بر اساس تراکم دریافت‏هاى حسّى را «رایج‏ترین اسطوره مدرن» مى‏نامد.9 او در نقد این اسطوره، استدلال مى‏کند که تاریخ علم پیشرفت انباشتى را تأیید نمى‏کند؛ وى به فیزیک نیوتن مثال مى‏زند و نشان مى‏دهد که فیزیک نیوتن را نمى‏توان جمع بین فیزیک کپلر و گالیله دانست و اساسا فیزیک نیوتن با فیزیک قبل از او ناسازگار است

تجربه‏گرایان ذهن را به لوح سفیدى تشبیه مى‏کنند که محتواى خود را تنها از تجربه به دست مى‏آورد؛ گویى ذهن دلوى خالى است که با قیف‏هایى پنج‏گانه پر مى‏شود. لذا پوپر این دیدگاه را نظریه دلوى شناخت مى‏نامد و مى‏گوید: این دیدگاه اندیشه‏اى ماقبل داروینى است. از نظر او، زیست‏شناسى امروز نشان مى‏دهد که اغلب تمایلات انسان فطرى است؛11 یعنى ما با برخى از تمایلات فطرى به دنیا مى‏آییم (مانند تمایل به تنفّس) و برخى دیگر نیز در فرایند رشد و بلوغ آشکار مى‏شوند (مانند تمایل به زبان‏آموزى.) از نظر پوپر، همین تمایلات و چشمداشت‏ها مبناى فطرى شناخت هستند. از این‏رو، در نگاه پوپر، از هزار واحد شناخت 999 واحد آن فطرى مى‏باشد؛ یک واحد آن نیز تغییر در شناخت فطرى است که البته بر اساس قواعدى فطرى مى‏باشد.12 بنابراین، پوپر مى‏نویسد: «رشد هر شناخت عبارت است از: تغییر شناخت پیشین.»

البته به نظر مى‏رسد که در اینجا، بیان پوپر از تاریخ، فطرى‏گرایى کامل نیست؛ زیرا نمى‏توان باور به امور فطرى را تنها به زیست‏شناسى جدید نسبت داد (باور به شناخت فطرى، از افلاطون تا دکارت، در حوزه انسان‏شناسى مطرح بوده است.) تجربه‏گرایان نیز با اینکه شناخت فطرى را نفى مى‏کنند، امّا تمایل فطرى به شناخت را انکار نمى‏کنند. بنابراین، باور به تمایلات فطرى طرفداران بیشترى داشته است. به هر حال، پوپر منکر وجود داده‏هاى یقینى حسّى است و آنچه را امثال لاک داده بى‏واسطه حسى مى‏دانند حاصل رمزگشایى از پیام‏هاى آشفته جهان خارج مى‏داند.14 در اینجا پوپر توضیح نمى‏دهد که ذهن بدون ادراک مستقیم پیام‏هاى آشفته، چگونه مى‏تواند آنها را رمزگشایى کند؟! در ادامه خواهیم دید که پوپر در بحث از تقدّم نظریه بر مشاهده، به آموزه‏اى کانتى نزدیک مى‏شود که بر اساس آن، داده‏هاى حسّى ـ تا زمانى که در چارچوب‏هاى مفهومى و زبانى قرار نگیرند ـ موضوع شناخت نخواهند بود. امّا این موضع براى پوپر مشکل‏ساز خواهد شد؛ چون پوپر مدّعى واقع‏گرایى و منتقد ایده‏آلیسم مى‏باشد و فطرى‏گرایى افراطى او بدان معناست که تقریبا همه شناخت‏ها فطرى مى‏باشد و همچنین انکار داده‏هاى مستقیم تجربى با واقع‏گرایى سازگار نیست

جالب اینجاست که پوپر باور به بى‏واسطگى را باورى ایده‏آلیستى مى‏داند و مى‏نویسد: این باور که «بى‏واسطگى یا سرراستى سبب استقرار حقیقت مى‏شود»،15 اشتباه بنیادى ایده‏آلیسم است. این در حالى است که به نظر مى‏رسد، اشتباه بنیادى ایده‏آلیسم در فطرى‏گرایى افراطى دکارتى و در این سخن کانت است که: قوانین را ذهن به طبیعت تحمیل مى‏کند. پوپر هم با فطرى‏گرایى موافقت مى‏کند و هم با صراحت مى‏پذیرد که قوانین را ذهن به طبیعت تحمیل مى‏کند.16 امّا باور به داده‏هاى بى‏واسطه جهان خارجْ یکى از مبانى اصلى رئالیسم، و تنها راه گریز از ایده‏آلیسم است که پوپر این راه را مسدود مى‏کند؛ او باصراحت وجود این داده‏ها را انکار مى‏نماید و آنها را «اختراع فیلسوفان» مى‏نامد

نقد استقراگرایى

پوپر همان‏گونه که وجود داده‏هاى بى‏واسطه را نمى‏پذیرد، عقلانیت روش استقرا و حتى اصل وجود چنین روشى را نیز انکار مى‏کند. او همان‏گونه که داده تجربى را اسطوره مى‏نامد، از استقرا نیز با عنوان اسطوره یاد مى‏کند18 و مى‏گوید: «اندیشه استقرا از طریق تکرار مى‏بایستى نتیجه یک اشتباه بوده باشد; چیزى به نام استقرا از طریق تکرار وجود ندارد.»

در مورد استقرا، دو پرسش قابل طرح است: 1) آیا استقرا روشى معتبر و عقلانى مى‏باشد؟ 2) آیا دانشمندان از روش استقرا استفاده مى‏کنند یا خیر؟ پاسخ پوپر به هر دو پرسش منفى است. او در خصوص پرسش نخست، براى نقد روش استقرا، به دلایل هیوم تمسّک مى‏کند و مى‏نویسد: «هیوم، به نظر من، به صورتى قاطع ثابت کرده است که استقرا اعتبارى ندارد.»20 البته، روشن است که در دیدگاه شکّاکانه هیوم، چیزى به نام «اثبات قطعى» بى‏معناست؛ حتى اگر هیوم بى‏اعتبارى استقرا را اثبات کرده باشد، باز سخن گفتن از اثبات قطعى با ابطال‏پذیرى پوپر ناسازگار است

دلیل اصلى تردید هیوم در استقرا این است که از نظر منطقى، تعدادى مشاهده محدود نمى‏توانند گزاره‏اى کلّى را اثبات کنند. این استدلال هیوم بر پایه نام‏گرایى21طرح شده است. نام‏گرایان «کلّى» را نامى براى مجموعه‏اى از اعضا مى‏دانند و لذا اشتراک در نام را دلیلى کافى براى اشتراک در حکم نمى‏دانند. امّا از نظر ذات‏گرایان، مشاهده براى کشف صفات ذاتى شى‏ء است و صفت ذاتى را مى‏توان به همه افراد ذات تعمیم داد. به هر حال، تجربه‏گرایى هیوم در مسیرى که تا پوپر ادامه دارد، به این نتیجه نامعقول ختم مى‏شود که: بعد از آنکه عقل به عنوان یک منبع شناخت کنار مى‏رود، تجربه نیز حجّیت خود را از دست مى‏دهد؛ نه استقرا اعتبار دارد و نه چیزى به نام داده تجربى وجود دارد. این مطلب مى‏تواند برهان خلفى بر ضدّ نام‏گرایى هیوم، و تأییدى براى ذات‏گرایى باشد. در اینجا قصد ورود به این بحث را نداریم؛ آنچه در اینجا اهمیت دارد این است که پوپر نیز نام‏گرایى را نقد مى‏کند و همان‏گونه که در ادامه خواهیم دید، از دیدگاهى که آن را ذات‏گرایى اصلاح‏شده مى‏نامد دفاع مى‏کند. در این صورت، پذیرش اشکال هیوم به مسئله استقرا که مبتنى بر نام‏گرایى است براى پوپر مشکل‏ساز خواهد بود

البته پوپر براى تردید در استقرا، دلیل تاریخى نیز دارد. از نظر تاریخى، روش استقرا در بسیارى از موارد موفّق نبوده است. با اینکه نظریه‏هاى ابطال‏شده اغلب در تاریخ علم فراموش مى‏شوند، امّا همیشه مى‏توان در کتاب‏هاى تاریخ علم نمونه‏هاى زیادى از استقراهاى ناموفّق را یافت. لذا اگر به روش استقرا نیز اعتماد کنیم و با این روش خود استقراها را مورد مطالعه قرار دهیم، استقراهاى ناموفّق و نظریه‏هاى ابطال‏شده به حدّى است که خود این روش بى‏اعتبارى خود را تصدیق خواهد کرد. امّا پیش‏فرض این دلیل تاریخى آن است که علم از روش استقرا استفاده کرده است و نظریه‏هایى که ابطال شده‏اند حاصل استقرا بوده‏اند؛ امّا پوپر به دلیل اینکه نظریه را حاصل استقرا نمى‏داند، نمى‏تواند به این دلیل تاریخى تمسّک کند. ضمن آنکه دستاوردهاى علم نیز دلیلى تاریخى براى اعتبار روش استقرا به دست مى‏دهند