دانلود پروژه ها و تحقیق های دانشجویی

 دانلود پروژه تحقیق بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در word دارای 276 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه تحقیق بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود پروژه تحقیق بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود پروژه تحقیق بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در word :

بخشی از فهرست دانلود پروژه تحقیق بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در word

فهرست مطالب

عنوان صفحه

پیشگفتار
فصل اول : طرح تحقیق 1
1-1- بیان مسئله و تشریح ابعاد آن 2
1-2- محدوده و مقطع زمانی تحقیق 3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 4
1-4- اهداف تحقیق 5
1-5- سابقه و پیشینه تحقیق 6
1-6- سؤالات و فرضیه‌های تحقیق 13
1-7- روش تحقیق 13
1-8- واژه‌ها و مفاهیم کلیدی تحقیق 15
1-9- مشکلات و محدودیت‌های تحقیق 20

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق 21
2-1- مکاتب و دیدگاه‌های موجود در ارتباط با بافت قدیم شهری 22
2-1- 1- مکاتب بهسازی و نوسازی بافت قدیم 22
2-1-2- دیدگاههای نظری پیرامون بهسازی و نوسازی بافت قدیم 27
جمع بندی 35
2-2- منشورها و قطعنامه‌های جهانی 37
2-2-1- کنگره آتن (1931) 37
2-2-2- معاهده لاهه (1954) 38
عنوان صفحه

2-2-3- کنگره رم (1972) 38
2-2-4- کنفرانس ونیز (1964 ) 39
2-2-5- بیانیه مکزیکوسیتی (2000 میلادی) 40
2-2-6- بیانیه استکهلم (1998) 41
2-2-7- کنگره آمستردام (1975) 42
2-3- تجارب بهسازی و بازسازی بافت‌های قدیم شهری در کشورهای مختلف جهان 43
2-3-1- تجارب مرمت و بازسازی بافت‌های قدیم در فرانسه 43
2-3-2- تجارب مرمت و بازسازی بافت‌های قدیم در انگلستان 46
2-3-4- تجارب مرمت و بازسازی بافت‌های قدیم در ایتالیا 50
2-3-5- تجارب مرمت و بازسازی بافت‌های قدیم در استکهلم 54
2-3-6- تجارب مرمت و بازسازی بافت‌های قدیم در چکسلواکی سابق 55
2-4- تجارب کشورهای جهان سوم (آسیا – آفریقا) 57
2-4-1- تجارب کشور مصر؛ شهر قاهره 57
2-4-2- تجارب کشور سوریه ؛ شهر دمشق 57
2-4-3- تجارب کشور لبنان ؛ شهر بیروت 58
2-4-4- تجارب کشور ژاپن 61
2-5- تجربیات بهسازی و نوسازی بافت‌های قدیم شهری در ایران 62
2-5-1- کرمان 62
2-5-2- شهر شوشتر 63
2-5-3- قزوین 64
2-5-4- شهرکرد 66
جمع بندی و نتیجه گیری 69

عنوان صفحه

فصل سوم : روند تحولات سیاستها و برنامه‌های بهسازی و نوسازی شهری در ایران 71
3-1- سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی و نوسازی بافت‌های شهری در ایران 72
3-1-1- سیاستها و برنامه‌های اجرایی بهسازی و نوسازی بافت‌های شهری در قبل از انقلاب اسلامی (قبل از سال 1300 خورشیدی) 72
3-1-1-1- سیاست‌ها و برنامه‌های دوره پهلوی اول (1320-1300) 73
3-1-1-2- سیاست‌ها و برنامه‌های دوره پهلوی دوم (1357 – 1320) 74
3-1-1-2-1- برنامه اول عمرانی (1334 -1327) 74
3-1-1-2-2- برنامه دوم عمرانی (1341-1334) 75
3-1-1-2-3- برنامه سوم عمرانی (1346-1341) 75
3-1-1-2-4- برنامه چهارم عمرانی (1351-1347) 76
3-1-1-2-5- برنامه پنجم عمرانی (1356 -1352) 76
3-1-2- سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی و نوسازی بافت‌های شهری در دوره پس از انقلاب اسلامی (1357) 77
3-1-2-1- برنامه اول توسعه اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
(1366-1362) 78
3-1-2-2- برنامه دوم توسعه اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
(77-73) 79
3-1-2-3- برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
(1383-1379) 83
3-2- طرح‌های بهسازی بافت قدیم 84

عنوان صفحه

فصل چهارم : مطالعات طبیعی، اجتماعی ـ فرهنگی و اقتصادی شهر سبزوار با تاکید بر
بافت قدیم آن 88
مقدمه 89
4-1- موقع جغرافیایی، حدود و وسعت شهرستان سبزوار 90
4-2- موقع سیاسی شهرسبزوار درتقسیمات سیاسی شهرستان سبزوار 90
4-3- خلاصه‌ای بر شرایط طبیعی شهر سبزوار 95
4-3- 1- تقسیم بندی منطقه به بخش‌های طبیعی 95
4-3-2- زمین شناسی و خصوصیات تکتونیکی منطقه 96
4-3-3- منابع آب 98
4-3-4- خاک شناسی 100
4-3-5- آب و هوا و مشخصات آن 101
4-3-5-1- شاخص‌های اقلیمی منطقه 103
4-3-5-1-1- درجه حرارت 103
4-3-5-1-2- میزان بارندگی 104
4-3-5-1-3- رطوبت نسبی 104
4-3-5-1-4- وزش باد 105
4-3-5-1-5- موقعیت خورشید 105
4-3-5-2- نمودارهای اقلیمی 106
4-4- وضعیت اقلیمی سبزوار و آسایش انسان (روش اولگی) 108
4-5- تأثیر اقلیم در ساخت و بافت شهر 109
جمع بندی و نتیجه گیری 110
مقدمه 112
عنوان صفحه

4-6- میزان جمعیت و پراکندگی آن در شهرستان سبزوار 113
4-6-1- پیش بینی جمعیت شهر سبزوار برای سال‌های 1390 و 1395 با استفاده از مدل رشد نهایی 114
4-6-2- جمعیت، تراکم و نحوه توزیع آن در شهر سبزوار 115
4-6-3- ساختار سنی و جنسی جمعیت سبزوار 119
4-6-4- ویژگی مهاجرت در شهر سبزوار 123
4-6-5- وضعیت سواد و آموزش در شهر سبزوار 125
4-7- مشخصات جمعیتی بافت قدیم 127
4-7-1- سهم جمعیتی بافت قدیم از جمعیت کل شهر 127
4-7-2- چگونگی پراکنش جمعیت در بافت قدیم سبزوار 127
4-7-3- ساختار سنی و جنسی جمعیت بافت قدیم سبزوار 128
4-7-4- وضعیت مهاجرت در بافت قدیم 131
4-7-5- تحولات جمعیتی بافت قدیم 132
4-7-6- توزیع و تراکم جمعیت در بافت قدیم 133
4-7-7- تراکم خالص و ناخالص شهری در بافت قدیم 135
4-7-8- وضعیت سواد و آموزش در بافت قدیم 138
4-7-8-1- بررسی درصد باسوادی در محلات بافت قدیم 139
4-8- سابقه سکونت 140
جمع بندی 140
4-9- ساختار اقتصادی و کارکردهای شهر سبزوار 142
4-9-1- تعیین پایه اقتصادی شهر سبزوار 142
4-10- ویژگی‌های اقتصادی جمعیت بافت قدیم 145
عنوان صفحه

4-10-1- وضعیت اشتغال در سطح محله‌های بافت 145
4-10-2- جمعیت فعال و غیر فعال بافت قدیم 147
فصل پنجم : خلاصه‌ای بر جغرافیای شهری و شهرشناسی سبزوار 149
مقدمه 150
5-1- تاریخ مختصر سبزوار 151
5-2- وجه تسمیه 153
5-3- موقع سبزوار در سلسله مراتب شهری خراسان و کشور 154
5-4- روند رشد فیزیکی شهر سبزوار 155
5-4-1- توسعه فیزیکی و تغییرات ساخت کالبدی در دوره اول (1345 – 1300) 156
5-4-2- توسعه فیزیکی و تغییرات ساخت کالبدی شهر در دوره دوم (1365 – 1345) 158
5-4-3- توسعه فیزیکی و تغییرات ساخت کالبدی شهر در دوره سوم (1375 – 1365) 159
5-5- اثرات توسعه فیزیکی بر بافت قدیم شهر سبزوار 162
5-6- نقش عمومی شهر سبزوار 164
جمع بندی و نتیجه گیری 166

فصل ششم : مشخصات، ویژگی‌ها، محدودیت‌ها و امکانات فیزیکی کالبدی بافت قدیم سبزوار 168
مقدمه 169
6-1- مشخصات جغرافیایی بافت قدیم سبزوار 170
6-2- بررسی بافت قدیم، ویژگیها و مشخصات آن 175
6-2-1- تراکم و دانه بندی بافت قدیم 181
6-2-2- جمع بندی ویژگی‌های بافت قدیمی شهر سبزوار 182
6-3- آثار و بناهای باارزش تاریخی در بافت قدیم سبزوار 186
عنوان صفحه

6-4- کاربری‌های موجود در بافت قدیم سبزوار 193
6-5- شبکه‌های ارتباطی 201
6-5-1- راه‌های درون منطقه‌ای 201
6-5-2- راه‌های درون شهری 201
6-5-3- بررسی وضعیت خیابانهای محصور کننده بافت قدیم به لحاظ ساختار ارتباطی و شریانی آن 204
6-5-4- طبقه بندی معابر بافت قدیم از نظر سلسله مراتبی بر حسب نقش و عملکرد 205
6-5-5- گذرهای قدیمی بافت قدیم سبزوار 206
6-6- مسائل و مشکلات فیزیکی ـ کالبدی بافت قدیم سبزوار 210
6-6-1-مشکلات مربوط به شبکه معابر بافت 210
6-6-2-کمبود عناصر خدماتی، تأسیساتی و تسهیلات شهری و زیر بنایی 212
6-6-3- فرسودگی و فشرده بودن بناهای موجود در بافت قدیمی 215
6-6-3-1- خصوصیات کالبدی مساکن بافت قدیم سبزوار 217
6-6-3-1-1- کیفیت ابنیه 217
6-6-3-1-2- عمر ساختمان 218
6-6-3-1-3- نوع مصالح ساختمانی 218
6-6-3-1-4- تعداد طبقات 218
6-6-3-1-5- نحوه تصرف مسکن 219
6-6-3-1-6- مساحت زیر بنا و تعداد اتاقهای واحدهای مسکونی موجود در بافت قدیم 220
6-6-4- تعارض بخشهای بافت قدیم با ساختار کلی شهر 220
6-6-5- تراکم و تمرکز فعالیت‌ها 220
6-6-6- کاهش ارزشهای محله‌ای و سکونتی 221
عنوان صفحه

6-6-7- انحطاط کیفیت فرهنگی و بصری 221
6-7- امکانات فیزیکی ـ کالبدی بافت قدیم سبزوار 222
6-7-1- فرسودگی و وجود سطوح مخروبه در بافت 222
6-7-2- امکانات شبکه حمل و نقل 222
6-7-3- امکانات، تاسیسات و تجهیزات زیرساختی 223
6-8- اهداف بهسازی بافت قدیم ناشی از مسائل، مشکلات و پتانسیل‌های موجود 223

فصل هفتم : آزمون فرضیات و نتایج 229
7-1- بررسی فرضیه‌ها 230
7-1-1- فرضیه اول 230
7-1-2- فرضیه دوم 235
7-1-3- فرضیه سوم 241
7-1-4- فرضیه چهارم 248
1-3-5-بافت قدیم، عامل تبادل فرهنگ 252
2-3-5-طراحی شهری : تجلی و تبلور فرهنگی 253

فصل هشتم : ارائه راهکارها و پیشنهادات 258
ارائه راهکارها و پیشنهادات 259
منابع و مأخذ 264
منابع انگلیسی : 272
منابع الکترونیکی : 273



فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول (4-1 ) بخش ها، مراکز و دهستانهای شهرستان سبزوار 91
جدول (4-2) : جمعیت و مشخصات آن در شهرستان سبزوار (85-1345) 113
جدول ( 4-3 ) تحولات تراکم نسبی جمعیت شهرستان سبزوار طی دهه 1385-1375 114
جدول ( 4-4 ) مشخصات نواحی شهری سبزوار بر حسب تقسیمات شش گانه سال 1373 116
جدول ( 4-5) درصد گروههای سنی عمده نسبت به کل جمعیت شهر سبزوار در سالهای
35 تا 85 119
جدول ( 4-6 ) توزیع و ترکیب سنی و جنسی جمعیت سبزوار به تفکیک مرد و زن در سال 1385 121
جدول (4-7) نسبت جنسی جمعیت شهر سبزوار طی سالهای35 تا 85 122
جدول (4-8 ) حجم و جمعیت غیربومی در شهر سبزوار 123
جدول ( 4-9) جمعیت 6 ساله و بیشتر بر حسب جنس، سن، وضع سکونت به تفکیک استان و شهرستان در سال 1385 126
جدول ( 4-10 ) درصد گروههای سنی عمده در بافت قدیم شهر سبزوار در سالهای 65 و 75 129
جدول (4-11 ) مقایسه نسبت جنسی در بافت قدیم در مقایسه با کل شهر در سالهای
65 و 75 130
جدول ( 4-12 ) منشأ استانی مهاجران وارد شده به بافت قدیم سبزوار در سال 1382 131
جدول ( 4-13 ) توزیع فضایی جمعیت در بافت قدیم در سالهای 65 و 75 و 85 134
جدول (4-14) مقایسه درصد باسوادی شهر سبزوار و بافت قدیم سال 65 و 75 و 85. 138
عنوان صفحه

جدول (4-15) درصد باسوادی در قطعات (محلات) بافت قدیم سبزوار در سالهای 65 و 75. 139
جدول (4-16 ) تعداد و درصد شاغلین در زیربخش‌های خدمات و بازرگانی سبزوار در
سال 1375 144
جدول (4-17) تعداد و درصد شاغلین در بخش‌های صنعت و معدن و ساختمان سبزوار
در سال 1375 145
جدول (4-18) مقایسه وضعیت اشتغال در بافت قدیم سبزوار به تفکیک قطعات در
سالهای 65 و 75 146
جدول (4-19) مقایسه جمعیت فعال و نسبت فعالیت در بافت قدیم و شهر سبزوار در
سالهای 65 و 75 148
جدول (6-1) توزیع کاربری‌ها در بافت قدیم سبزوار 198
جدول(6-2) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه الف در خصوص مشکلات ناشی از ضعف دسترسی‌ها در بافت قدیم سبزوار 211
جدول (6-3) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ج در خصوص مشکلات زیست محیطی بافت قدیم سبزوار 214
جدول ( 6-4 ) طبقه بندی بناهای مسکونی موجود در بافت قدیم سبزوار بر اساس کیفیت 217
جدول ( 6-5) تعداد طبقات واحدهای مسکونی بافت قدیم سبزوار 219
جدول(6-6) محدودیت‌ها و امکانات فیزیکی ـ کالبدی بافت قدیم سبزوار 227
جدول (7-1) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه الف در خصوص پیشنهادات ساکنین بافت قدیم جهت بهبود وضعیت دسترسی به خارج از بافت 232


عنوان صفحه

جدول(7-2) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ب در خصوص مشکلات و محدودیت‌های مربوط به عناصر خدماتی در داخل بافت قدیم 237
جدول (7-3) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ب در خصوص پیشنهادات ساکنین بافت قدیم جهت بهره‌مندی بهتر از عناصر خدماتی موجود 239
جدول (7-4) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ج در خصوص مشکلات ناشی از کیفیت و نوع معماری واحدهای مسکونی موجود در بافت قدیم 242
جدول (7-5) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ج در خصوص مهمترین دلایل نوسازی سکونت‌گاههای قدیمی موجود در بافت قدیم از دیدگاه ساکنین بافت 244
جدول(7-6) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ج در خصوص مشکلات ناشی از فشردگی مساکن موجود در بافت قدیم 246
جدول(7-7) نتایج حاصل از نمونه‌گیری‌های پرسشنامه ج در خصوص پیشنهادات ساکنین بافت جهت حفظ و احیای بافت قدیم سبزوار 257

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار (4-1) منحنی آمبروترمیک شهرستان سبزوار (2003-1954) 107
نمودار (4-2) بیوکلیماتیک اولگی شهر سبزوار- دوره زمانی (2003-1954) 109
نمودار (4-3) هرم سنی جمعیت شهر سبزوار -1385 120
نمودار (6-1) توزیع کاربری‌ها در بافت قدیم سبزوار 199
نمودار (6-2) : مشکلات ناشی از ضعف دسترسی‌ها در بافت قدیم سبزوار 211
نمودار (6-3) : مشکلات زیست محیطی بافت قدیم سبزوار 215
نمودار (7-1) وضعیت دستیابی به شبکه معابر بافت قدیم در مقایسه با بافت جدید 230
نمودار (7-2) وضعیت دسترسی به شبکه ارتباطی بافت قدیم در مقایسه با بافت جدید 231
نمودار (7-3) پیشنهادات ساکنین بافت قدیم جهت بهبود وضعیت دسترسی به خارج از بافت 232
نمودار (7-4) میزان علاقمندی ساکنین بافت جهت سکونت در بافت قدیم با توجه به سئوالات پرسشنامه (الف) 234
نمودار (7-5) مشکلات و محدودیت‌های مربوط به عناصر خدماتی در داخل بافت قدیم 237
نمودار (7-6) پیشنهادات ساکنین بافت قدیم جهت بهره مندی بهتر از عناصر خدماتی موجود 239
نمودار (7-7) میزان علاقمندی ساکنین بافت جهت سکونت در بافت قدیم با توجه به سئوالات پرسشنامه (ب) 240
نمودار (7-8) مشکلات ناشی از کیفیت و نوع معماری واحدهای مسکونی موجود در
بافت قدیم 242
نمودار (7-9) مهمترین دلایل نوسازی سکونت گاه قدیمی موجود در بافت قدیم از دیدگاه
ساکنین بافت 244
عنوان صفحه

نمودار (7-10) : مشکلات ناشی از فشردگی مساکن موجود در بافت قدیم 246
نمودار (7-11) میزان علاقمندی ساکنین بافت جهت سکونت در بافت قدیم با توجه به سئوالات پرسشنامه (ج) 247
نمودار (7-12) پیشنهادات ساکنین بافت جهت حفظ و احیای بافت قدیم سبزوار 257

فهرست نقشه‌ها

عنوان صفحه

نقشه (4-1) تقسیمات سیاسی استان خراسان رضوی به تفکیک شهرستان، بخش و دهستان 92
نقشه (4-2) بخش‌ها، مراکز و دهستانهای شهرستان سبزوار 93
نقشه (4-3) سازمان فضایی شهرستان سبزوار 94
نقشه (4-4) منطقه‌بندی کالبدی شهر سبزوار 118
نقشه (4-5) تراکم خالص مسکونی در بافت قدیم سبزوار به تفکیک قطعات(1375) 136
نقشه (4-6) تراکم ناخالص شهری در بافت قدیم سبزوار به تفکیک قطعات(1375) 137
نقشه (5-1) مراحل توسعه فیزیکی شهر سبزوار 161
نقشه (6-1) موقعیت بافت قدیم شهر سبزوار 172
نقشه ( 6-2) قطعه بندی بافت قدیم سبزوار(براساس محلات) 173
تصویر(6-1) عکس هوایی بافت قدیم سبزوار سال 1358 174
نقشه (6-3) محله‌بندی بافت قدیم سبزوار 185
نقشه (6-4) موقعیت عناصر و فضاهای تاریخی در بافت قدیم سبزوار 192
نقشه (6-5) کاربری‌های موجود در بافت قدیم سبزوار 200
نقشه (6-6) محورهای ارتباطی شهر سبزوار با شهرستان‌های اطراف 203
نقشه (6-7) سلسله مراتب راههای ارتباطی در بافت قدیم سبزوار 209

- بیان مسئله و تشریح ابعاد آن

بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری بخش قابل توجهی از سطح شهرهای کشور را تشکیل می‌دهد این بافتها از یک سو از طیف گسترده مشکلات کالبدی، عملکردی، ترافیکی و زیست محیطی رنج می‌برند و از سوی دیگر مهمترین پتانسیل شهرها برای استفاده از زمین جهت اسکان جمعیت، تامین فضاهای باز خدماتی و نیز بهبود زیست محیطی محسوب می‌شوند. ضمناً مشکلات کالبدی که بافت‌های قدیمی با آن روبرو هستند فرسودگی شدید بناها، مشکلات مربوط به شبکه معابر نامنظم و ناکافی در بافت، تراکم و پیوستگی اجزاء بافت، مسائل و مشکلات مربوط به تیپ و نوع بناهای مسکونی، مسائل ناشی از مصالح به کار رفته و نحوه مرمت بناها و کمبود خدمات و تأسیسات و تسهیلات شهری و زیربنایی و ... هستند که بافت قدیمی شهرها را در پاسخگویی به نیازهای امروزی زندگی دچار نارسایی‌های کرده است (شماعی و پوراحمد، 1384، ص 123).
در اینکه شهر پدیده‌ای تاریخی است تردیدی وجود ندارد. چنین پدیده‌ای نمی تواند از پیشینه خود بگسلد از این رو در رشد و توسعه فضایی، کالبدی توجه به ویژگیهای بومی ضروری است. بخش چشمگیری از تاریخ و فرهنگ شهر در کالبد آن تجلی می‌یابد که نشان دهنده
ارزشها، باورها، اعتقادات، هنرها، توان فنی و ساختار اجتماعی – اقتصادی و سیاسی و ... نسل‌های گذشته است (همان منبع : ص 37).
بافتهای تاریخی علاوه بر اینکه واجد ارزشهای زیبایی شناختی و هویت بخشی شهرهای ما هستند هنوز در بسیاری از شهرها محل سکونت و معیشت میلیونها نفر از شهروندان به شمار
می‌روند (کلانتری و حاتمی نژاد، 1385 : ص 139).
از این رو، چنانچه در جهت بهبود مشکلات در بافت قدیمی شهرها برنامه ریزی اصولی و صحیحی صورت نگیرد روند فرسودگی و تخریب بافت‌های قدیمی تسریع گشته تا جائی که حتی حیات شهری به خطر خواهد افتاد.
شهر سبزوار یکی از شهر‌های کهن در استان خراسان رضوی می‌باشد که به لحاظ تاریخی دارای قدمت طولانی می‌باشد و بافت قدیمی آن دارای ارزش و اعتبار تاریخی می‌باشد. اقداماتی که جهت بهبود مشکلات و بافت قدیم شهر سبزوار صورت می‌گیرد نباید تنها در قالب اقدامات کالبدی، اصطلاحاً بازسازی از نوع تخریب و دوباره ساختن باشد زیرا در بسیاری از هسته‌های قدیمی، آنچه دارای ارزش است نه تنها کالبد موجود و بناها و ساخت شهرهای آن، بلکه گذرها، مراکز محله ای، روابط اجتماعی بین ساکنین، یادمان‌ها و نشان‌های بافت است که دارای ارزش اجتماعی و فرهنگی است لذا در بسیاری از عرصه‌ها بهسازی بافت و اقدام خرد و مشارکتی با مردم ساکن در آن شیوه بسیار مطلوب و پایداری را ارائه می‌دهد که می‌تواند در طول دوره کوتاه مدت صورت پذیرد و رفاه شهروندی را در بافت فراهم سازد.
از آنجا که بافت قدیم شهر سبزوار به مانند بافت قدیمی بسیاری از شهرها دارای ارزشهای تاریخی، فرهنگی و اجتماعی می‌باشد و از سوی دیگر، این بافت نیز به مانند بافت قدیمی سایر شهرها از مشکلات کالبدی، عملکردی، زیست محیطی و اجتماعی رنج می‌برد لذا جهت جلوگیری از روند فرسودگی و تخریب بافت، برنامه ریزی جهت بهسازی بافت قدیم لازم و ضروری است.

1-2- محدوده و مقطع زمانی تحقیق

بافت مورد مطالعه در این تحقیق شامل قدیمی ترین محلات و بخشهای مسکونی شهر سبزوار می‌باشد که هسته اولیه شهر را تشکیل داده است و دارای شکلی ارگانیک بوده که این بافت در محدوده خیابانهای طبرسی در جنوب، خیابان اسدآبادی در شمال، خیابان کاشفی در شرق و خیابان عطاملک در غرب قرار دارد و با مساحتی در حدود 2/182 هکتار و جمعیتی بالغ بر 15962 نفر در مرکز شهر قرار دارد و دارای هفده محله می‌باشد. دلیل انتخاب شهر سبزوار جهت مطالعه، بعلت آشنایی اینجانب با این محدوده که زادگاه من نیز می‌باشد، بوده و همیشه سعی داشته‌ام که گامی کوچک برای بهبود مسائل و مشکلات آن بردارم.
از سوی دیگر سبزوار یک شهر تاریخی و کهن با قدمت طولانی در ایران می‌باشد که تاکنون مطالعات بسیار کمی راجع به آن صورت گرفته است و این تحقیق می‌تواند به معرفی و شناخت آن کمک شایانی نماید.
در زمینه مطالعات جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی نیز از آمار دوره‌های سرشماری 75-35 و در بعضی موارد از آمار سال 1385 استفاده شده است. مقطع زمانی این پژوهش نیز در سال 85 و اواخر سال 86 بوده است.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت و ضرورت حفظ آثار کهن نه به عنوان پدیده‌هایی نمادین، بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره مورد توجه بوده است. به طور کلی عناصر و فضاهای بافت شهری عمری محدود دارند و با گذشت زمان دچار تغییر و فرسودگی می‌شوند به عبارتی دیگر هیچ فضایی و بنایی بدون بهسازی و مرمت و نوسازی نمی تواند دوام و بقای طولانی داشته باشد.
بافت قدیمی شهرها در ایران که حامل ارزش‌های فرهنگی ـ تاریخی هستند در حال حاضر با مسائل و مشکلات فیزیکی – کالبدی نظیر عرض کم معابر، شبکه ارتباطی ضعیف و ضعف و نارسایی در شبکه دسترسی ها، وجود سکونت گاههای قدیمی، کم دوام و به هم فشرده، عدم کیفیت مصالح ساختمانی به کار رفته در بناها، و کمبود تأسیسات و تجهیزات خدماتی مورد نیاز شهروندان روبرو هستند که بافت قدیمی سبزوار نیز از این قاعده مستثنی نیست و از این مشکلات رنج می‌برد. وجود این مسائل و مشکلات فیزیکی –کالبدی روند فرسودگی و تخریب بافت قدیمی شهرها را تسریع می‌بخشد و باعث رکود و بی رونقی آن و در پی آن باعث مهاجرت ساکنان بومی و قدیمی از این گونه بافت‌ها و جایگزینی مهاجران روستایی و اقشار کم درآمد جامعه در آن
می‌شود.
از سویی دیگر رکود و فرسودگی بیش از حد بافت‌های قدیمی باعث پیدایش محله‌های مخروبه‌ و خانه‌های در حال تخریب در این بافت‌ها می‌شود که مناسب‌ترین مکان را برای ناهنجاری‌های اجتماعی و بزهکاری فراهم می‌آورد که همه این عوامل باعث می‌شود که ارزش‌های غنی فرهنگی – تاریخی موجود در این بافت‌ها رفته رفته به فراموشی سپرده شده و احساس تعلق به خانه، محله و شهر کمرنگ می‌شود.
لذا وجود این مسائل و مشکلات ضرورت و اهمیت حفظ و احیاء و بهسازی بافت قدیمی شهرها را مطرح می‌کند که در برنامه ریزی جهت بهسازی بافت قدیمی شهرها توجه و حفظ اصالت و ارزش‌های فرهنگی و تاریخی حاکم بر بافت لازم و ضروری است به طوریکه امروزه در سطح جهان و بویژه در کشورهای توسعه یافته، ارزش‌ها و مفاهیم فرهنگی در فضاهای ساخته شده شهری یکی از دلایل اصلی بهسازی و نوسازی بافت قدیمی شهرهاست.

1-4- اهداف تحقیق

در این مطالعه اهداف چندی مورد نظر است و براساس سوالات و فرضیه‌هایی که مطرح شده است سعی کرده ایم که این اهداف را تقریباً مشخص و در جهت رسیدن به چنین اهدافی این موضوع را مورد مطالعه قرار دهیم. مهمترین اهداف عبارتند از :
• بررسی و شناخت مقدماتی بافت قدیم شهر سبزوار و محدودیت‌هایی که از جنبه فیزیکی و کالبدی در حال حاضر در آن دیده می‌شود.
• مطالعه وضعیت شبکه ارتباطی، کوچه‌ها و معابر واقع در بافت قدیم شهر سبزوار و انطباق آن با نیازهای امروزی سکنه واقع در آن و اینکه آیا این شبکه کاربری مناسب دارد یا خیر.
• بررسی و مطالعه تعداد و نحوه پراکندگی عناصر خدماتی واقع در بافت قدیم شهر سبزوار و اینکه آیا این مقدار از لحاظ قدرت خدمات دهی و نحوه دسترسی موقعیت مناسبی دارند و در این زمینه چه مواردی را باید پیشنهاد کرد.
• مطالعه وضعیت فیزیکی و ساختاری سکونت گاههای واقع در بافت قدیم سبزوار و رسیدن به این موضوع که آیا مسائل فیزیکی آن از قبیل اندازه، نوع مصالح ساختمانی و سبک معماری آن با شرایط امروزی مطابقت دارد یا نه و چگونه می‌توان آن را بهسازی کرد.
• جهت بهسازی بافت قدیم شهر سبزوار چه نوع برنامه ریزی شهری باید در نظر گرفته شود و آیا برنامه ریزی مطابق با فرهنگ گرایی می‌تواند کارساز باشد و در کنار آن چه برنامه‌های دیگری لازم است.
نتایج این تحقیق جهت برنامه ریزی توریستی و حفظ و احیاء اهمیت تاریخی و اعتبار بافت قدیم این شهر می‌تواند مورد استفاده سازمان‌ها و ادارات دولتی نظیر سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی، شهرداری سبزوار و فرمانداری این شهرستان قرار گیرد تا در برنامه‌های آینده خود از این نتایج بهره گیرند.

1-5- سابقه و پیشینه تحقیق

بررسی و تحلیل نظریه ها، اندیشه ها، شیوه ها، سبک‌ها و الگوهای متفاوت بهسازی و نوسازی و ساماندهی شهری امکان دستیابی به راهکارهای مناسب برای زمان حال و مکان و موقع جغرافیایی مورد نظر را برای هر محقق و برنامه ریز شهری فراهم می‌آورد در این جا به بررسی و تبیین تعدادی از نظریه‌ها و دیدگاههای مطرح شده درباره بهسازی و نوسازی در یک شهر اعم از بافت قدیم آن می‌پردازیم :
ـ شکویی رابطه تکنولوژی و بافت شهری را به این صورت بیان می‌دارد : تأثیرپذیری اشکال متنوع واحدهای انسانی با وسایل ارتباطی در داخل شهرها در سه دوره مجزا از هم به شرح زیر است :
1-شهرهایی که بافت آنها تحت تأثیر قدم‌های انسانی است و رفت و آمدهای روزانه مردم بدون وسایل ارتباطی عملی می‌شود.
2-شهرهایی که پس از ورود ماشین بخار در صنعت حمل و نقل و ایجاد وسایل ارتباطی تغییر بافت داده اند.
3-شهرهایی که بافت آنها تحت تأثیر تکنولوژی در عصر ما با استفاده از تکنولوژی بسیار پیشرفته تغییر شکل می‌دهند (شکویی، 1355 : ص 120).
ـ فلامکی معتقد است یکی از راههای مهم احیاء و سامان‌دهی بافت‌های قدیمی در روند توسعه فیزیکی شهر انطباق کاربردهای خانه ها، بازارها، مدرسه‌ها و گرمابه‌های قدیمی با شرایط امروزی است (فلامکی، 1369 : ص 111).
ـ فارابی در مورد بهسازی و نوسازی شهری و ایجاد شهر توسعه یافته معتقد به سعادت و خیر جهان هستی است. سعادت و خیر در مدینه فاضله او از طریق همفکری و همکاری شهروندان فراهم می‌شود بدون همفکری و همکاری عملی انسان قادر به رفع احتیاجات روز افزون خود نیست و در واقع، اقدامات بهسازی و نوسازی در هر فضایی منوط به همکاری عملی انسان است (قلمی ،
1374، صص 23 -22).